ရန္ကုန္မွာ ကားေတြ အရမ္းမ်ားေနၿပီလား...
Mega-Cities လို႔ ေခၚတဲ့ လူဦးေရ သန္းခ်ီေနထိုင္ တဲ့ မဟာျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးေတြ မွာ လူေနမႈ ဘဝကို ထိန္းႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Infrastructureျပည့္စံုလံုေလာက္ ဘို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ လမ္းပန္းခရီး၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ ေသာက္သံုးေရ၊ မိလႅာ၊ မိုးေရ နဲ႔ ေရႏုတ္ေျမာင္းေတြ၊ အမိႈက္သိမ္း စနစ္ ေတြ က အေျခခံ ဝန္ေဆာင္မႈ Infrastructure ေတြ ပါ။ ျမိဳ႕မွာ Urban Master Planning နဲ႔ အတူ Municipal Codes ေတြ သတ္မွတ္ျပဌာန္း ထားရၿပီး စနစ္က် တဲ့ Soft Infrastructures လို႔ေခၚတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ အျခားလူမႈေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲ မႈေတြ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီအထဲ က မွ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ ေရး စနစ္ေတြ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ့္ အေတြ႔အၾကံု နဲ႔ အျမင္ေတြကို တင္ျပေပးသြား မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စာေရးသူ က Road User တစ္ေယာက္သာျဖစ္ပါတယ္။ Transportation Management ကြ်မ္းက်င္သူ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ္သံုးခဲ့ရတဲ့ လမ္းေတြ နဲ႔ အေတြ႕အၾကံု ကို ပဲ အေျခခံ ေရးသားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံ အားျဖင့္ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ ကို ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
1). Freeways or Expressways : အျမန္လမ္းမမ်ား
2). Public Transportation, Mass Transit: အမ်ားျပည္သူ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္မ်ား
ပထမ အေၾကာင္းအရာ က ေတာ့ ကားလမ္းေတြ ပါ။ ျမိဳ႕ျပေတြမွာ လမ္းဆံုလမ္းခြ ေတြ မ်ားတာ မို႔ မီးပြိဳင့္ စနစ္ နဲ႔ ယာဥ္အသြားအလာ ကို ထိန္းရပါတယ္။ မီးပိြဳင့္ေတြ မွာ ရပ္ရတာ၊ အရွိန္ေလွ်ာ့ရတာ။ အျခားကားေတြ ကို ေစာင့္ရတာ က အင္မတန္ အခ်ိန္ကုန္ ႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကားရဲ႕ျမန္ႏႈန္း က လည္း သိပ္မ်ားလို႔ မရပါဘူး။
ဒီအခ်က္ ကို ေျဖရွင္း ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Freeway or Expressway လို အျမန္လမ္းေတြ ကို အသံုးျပဳ လာၾကပါတယ္။ ဒီအျမန္လမ္းေတြ မွာ မီးပြိဳင့္ေတြ မရွိသလို ပိုၿပီးေတာ့လည္း ျမန္ျမန္ေမာင္းႏိုင္ေအာင္ လည္း ေဆာက္လုပ္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလို လမ္းမ်ိဳးေတြ ကို စကာၤပူ မွာ ေနတဲ့ သူေတြ Expressed Ways ေတြ လို႔ သိၾကပါတယ္။ AYE, PIE, KJE, စသည္ျဖင့္ အျမန္လမ္းမေတြ ရွိပါတယ္။ အေမရိက မွာ ေတာ့ ဖရီးေဝး (Freeway) ေတြေပါ့။ ဒီလို လမ္းမေတြ ဟာ ျမိဳ႔ေတာ္ေတြ မွာ ကားမက်ပ္ ဘို႔ နဲ႔ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာဘို႔ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ထဲက အခ်က္တစ္ခုပါ။
အဲ ကားလမ္းေပၚ အျမန္ကား မဟုတ္တာ ေတြ တက္မလာႏိုင္ေအာင္ ေတာ့ တားဆီးမႈ ေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ဒီလမ္းေတြ ေပၚ အျမန္ကားေတြ က လြဲရင္ လမ္းကူး လမ္းေလွ်ာက္ တဲ့သူ၊ စက္ဘီးစီး၊ ေထာ္လာဂ်ီ၊ ႏြားေတြ၊ လွည္းေတြ။ ဖုတ္ခ်က္ဖုတ္ခ်က္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္၊ စတာေတြ က မရွိသင့္တဲ့ အရာေတြ ပါ။
ဒုတိယ အေၾကာင္းအရာ ကေတာ့ လူေတြ အမ်ားႀကီး ကို ခရီးေရာက္ေအာင္ ပို႔ေပးႏိုင္မဲ့ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္ေတြ ပါ။ ဘတ္စ္ကား၊ တက္ခစီ ေတြ သာမက Mass Transit ေတြ ျဖစ္တဲ့ ျမိဳ႕ပတ္ ရထားေတြ၊ သေဘာၤ စတာ ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
ျမိဳ႕ေတာ္ မဟာရန္ကုန္ ႏွင့္ ကားက်ပ္မႈ ျပႆနာ။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မွာ ကားေတြက်ပ္ေနတာ က ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ကို အေျခအေန ဆိုးေနပါတယ္။ တစ္ေန႔ တစ္ေန႔ လမ္းေပၚမွာ အခ်ိန္ကုန္ၾကရ လို႔ ႏိုင္ငံမွာ လည္း ဆံုးရႈံးမႈ ရွိေနတယ္ ဆိုတာ ေတြးၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။ ဟိုနားဒီနား သြားမယ္ ဆိုရင္ေတာင္ မလြယ္ပါဘူး။
ေန႔တစ္ဒူဝ ခရီးသြားရတဲ့ သူေတြ ရဲ့ ဒုကၡ မသက္သာ သလို တက္ခစီ သမားေတြ ဘတ္စ္ကား သမားေတြ ခမ်ာ လည္း စားသာမဲ့ ပံု မေပၚပါဘူး။
အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ မီးသတ္ကား နဲ႔ သူနာျပဳကား ေဆးရံုကားေတြ သြားဘို႔လာဘို႔ ခက္ေစမွာ လည္း ျပႆနာ တစ္ခုပါ။
အရင္ ကားေစ်း ေတြ ယုတၱိမတန္ေအာင္ မိုးထိေနတဲ့ အခ်ိန္ က နဲ႔ စာရင္ ေတာ့ ကားေတြ အေရအတြက္ အဆမတန္ ပြားလာတာ အမွန္ပါ။ ႏိုင္ငံျခား က ျပန္လာတဲ့ လူေတြ လည္း ဒီကားက်ပ္ တဲ့ ဒါဏ္ အရင္ က နဲ႔ မတူေတာ့တာ ေကာင္းေကာင္း သိၾကပါတယ္။
သူ႔အိုး နဲ႔ သူ႔ဆန္၊ တိုးတက္လာတဲ့ လူဦးေရ နဲ႔ မီေအာင္ လမ္းေတြ ကို ပိုေကာင္း ပိုမ်ားလာေအာင္ လိုက္ မလုပ္ႏိုင္ ခင္ ကားေတြ မ်ား လာတာ လည္း က်ပ္တဲ့ အေၾကာင္းရင္း မွာ ပါတာပါပဲ။ (ကားပါမစ္ က ရတဲ့ အခြန္ေတြ ေတာ့ လမ္းထဲ ကို ဘယ္ေလာက္ျပန္ထည့္တယ္ မသိပါ။)
လမ္းကူးရတာလည္း တကယ့္ကို စြန္႔စားခန္းဝင္ေန ၾကတဲ့ အတိုင္းပါပဲ။ ကားေမာင္းတဲ့ သူေတြ က လည္း လူေတြ ကို ဂရုစိုက္ရေကာင္းမွန္း မသိ၊ ကူးတဲ့ သူေတြ ကလည္း ၾကံုတဲ့ ေနရာကကူး။
ဂံုးေက်ာ္တံတား ေတြ ေဆာက္ေနတာ လည္း လမ္းပိတ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္း တစ္ခု လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ရန္ကုန္မွာ က ကားေတြ အရမ္းမ်ားေနလို႔ လား။ ကားက်ပ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္း က ကိုယ္ပိုင္ကားေတြ၊ ဘတ္စ္ကားေတြ မ်ားလြန္းေနတာေၾကာင့္ တစ္ခုထဲလား။ ဒါကလည္း အမ်ားရဲ့ အျမင္ပါ။ အေၾကာင္းအရင္း (Root Cause) ကို ဆန္းစစ္ ၾကရေအာင္ပါ။
ဒီစာဖတ္ၿပီး မွ ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ပါလား စာဖတ္သူ။
ကဲ... အျခား ႏိုင္ငံ က ျမိဳ႕ေတြမွာေရာ ဘယ္လိုရွိလဲ။ (ႏိႈင္းယွဥ္ ၾကည့္ရေအာင္ပါ။)
၁။ မေလးရွား ကြာလာလမ္ပူ (KL)
က်ေနာ္ေနခဲ့တဲ့ 1997-99 ေလာက္ တုန္းက Monorail ေတြ မလုပ္ႏိုင္လို႔ရပ္ထားတုန္း။ ေျမေအာက္ ရထားလည္း မရွိေသးပါဘူး။ KLCCနားမွာ တစ္ထပ္ နဲ႔ ေလဟာျပင္ 24h Indian လဘက္ရည္ ဆိုင္ေတြရွိတယ္။ အဲဒီဆိုင္ေတြ မွာ မနက္ ဆို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ေတြ နဲ႔ စကားေပါင္းစံု ေျပာရင္း ထိုင္ခ်င္ထိုင္၊ တစ္ခါတစ္ေလ လည္း ေန႔လည္ ထမင္းသြားစား လုပ္ရဲ့။ (ခုေတာ့ အားလံုး High-Rise Buildingsေတြ ျဖစ္ကုန္ပါၿပီ)။ ခု KLCC က နာမည္ၾကီး Central Park မွာ အဲဒီတုန္းက အပင္ ေတာင္ ေကာင္းေကာင္း မရွိေသးပါဘူး။ ေနာက္ ေလး၊ ငါးႏွစ္ အလြန္ မွာ ျပန္ေရာက္ေတာ့ Mono rail, LRT အျပင္ ေျမေအာက္ ရထားပါ ေျပးေနၿပီ။ တကယ္လုပ္ေတာ့လည္း အဟုတ္ ျဖစ္သြားတာပါပဲ။
အဲ က်ေနာ္ ပထမဆံုး ေျခခ်ခဲ့ တာက ဆူဘန္းေလဆိပ္၊ ေနာက္ေလဆိပ္ ကို ျမိဳ႕နဲ႔ ကီလိုမီတာ ၆၀ ေလာက္ ေဝးတဲ့ ေနရာ ေရႊ႕လိုက္ေတာ့ အသံေတြ စီကနဲ ထြက္လာသံ ၾကားလိုက္ေသးတယ္။ KLIA ေလဆိပ္ အၿပီးမွာ အျမန္ ရထားလမ္းလည္း သူတို႔ ေဖာက္ခဲ့ၾကတယ္။ KLIA Express ဆိုတာ စီးတဲ့ သူေတြ အားလံုးနီးပါး သေဘာက်တဲ့ ရထားပါ။ စီးရတာ ျငိမ့္ျငိမ့္ေျငာင္းေျငာင္း နဲ႔ ခရီးစဥ္ က ၂၈ မိနစ္ထဲရယ္။ တစ္နာရီ ကို ကီလို ၁၅၀ အထိေမာင္းႏိုင္တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုရတား လမ္းမ်ိဳး နဲ႔ ရထားမ်ိုး သံုးၿပီး ရန္ကုန္ မႏၱေလး ေျပးရင္ ၾကာလွ သံုး-ေလး နာရီေပါ့။ ၿပီးရင္ ခန္းနားသပ္ရပ္မႈ ကလည္း စပါယ္ရွယ္ လို႔ ေျပာရမွာပါပဲ။ (ဒီရထား တစ္ခါစီးဖူး ၿပီးရင္ ဘယ္သူမွ မေလးရွား ကို အထင္မေသးရဲေတာ့ဘူးမွတ္။ ဒါလည္း ဂုဏ္ရည္ေကာင္းတစ္ခု ယူတဲ့ နည္းပါပဲ။)
KL Sentral ဘူတာ ေရာက္လို႔ ခရီးဆက္ဘို႔ ရွိရင္ စိတ္ၾကိဳက္ Monorail, LRT, MRT ေရြးစီးခ်င္ စီးႏိုင္တယ္။ မေလးရွားမွာ လည္းExpressed Ways ေတြ လည္းရွိပါတယ္။ ျမိဳ႔ထဲနား အထိေပါ့။ ျမိဳ႕ထဲ မွာေတာ့ Expressed way နည္းတယ္။
KLCC မွာ ပေရာဂ်က္ တစ္ခု ကို စလံုး က လွမ္းကိုင္တဲ့ အခါ အစည္းအေဝး လာရင္ KLIA Express & MRT ကို ႀကိုက္လို႔ တစ္ခါတစ္ေလ ဒီလို ႏွစ္ဆင့္ စီးခ်င္စီးတယ္။ မဟုတ္ရင္ ေတာ့ တက္ခစီ နဲ႔ အျမန္လမ္း ကေန ဒိုးေပါ့။ ကုန္က်စရိတ္ နဲ႔ အခ်ိန္ ကေတာ့ အတူတူ ေလာက္ပါပဲ။ တက္ခစီ ကေတာ့ အထုပ္ေလွ်ာက္ဆြဲ ေနဘို႔ မလိုတာမို႔ လူနည္းနည္း ပိုသက္သာတာေပါ့။
၂။ စကာၤပူ
စကာၤပူ မွာ 2000 ေလာက္တုန္း က ရံုးက Pasir Panjang, PSA နဲ႔ မလွမ္းမကမ္း မွာ။ တကဲ့ ေတာေလးလိုပါပဲ။ လမ္းကလည္း တစ္ထပ္ထည္း၊ ဘတ္စ္ကား ၾကာလြန္းလို႔ Commonwealth ကေန စက္ဘီးစီးသြားတဲ့ အခါ သြားဘူးတယ္။
မၾကာပါဘူး တိုင္ေတြ တက္လာၿပီး Expressed Way တစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။ PSA နားက Warehouses ႀကီး ေတြ ေနရာမွာ Office Buildings ေတြ အၾကီးအက်ယ္ ေျပာင္းေဆာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အလုပ္ကိစၥ နဲ႔ ေရာက္ျပန္ေတာ့ လည္း ၾကြက္တြင္းတူး တဲ့ အဂၤလိပ္ အင္ဂ်င္နီယာ အခ်ိဳ႕ ေတြ႕တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္တုန္း က MRT ဆိုတာ အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ ရယ္။ ဘယ္ေလာက္ၾကာခဲ့လို႔လဲ MRTအသစ္ေတြ အလွ်ိဳ အလွ်ိဳ ေပၚလာပါေရာလား။
Changi ေလဆိပ္ ဆိုတာ လည္း အစတုန္းက Terminal 1&2 ပဲရွိေသးတယ္။ ရထားလည္း မေရာက္ေသးပါဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြ အၾကိဳအပို႔ လုပ္ရင္ ကိုယ္ခ်ည္းပဲ ဆို ဘတ္စ္ကား နဲ႔ သြားရတယ္။ ေနာက္ Terminal 3 ေဆာက္တဲ့ အခ်ိန္ Site ထဲ ခနတျဖဳတ္ ေရာက္တတ္တယ္။ ေဆာက္ၿပီးခါစ Operation မလုပ္ခင္ လည္း ပေရာဂ်က္ က Tour ေခၚျပလို႔ ေရာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ပေရာဂ်က္ က အရမ္းႀကီး လြန္းလို႔ အင္ဂ်င္နီယာ အခ်ိဳ႕ ခ်ူသံခေလာက္သံ ပါေအာင္ ညီးတဲ့ ပေရာဂ်က္ေပါ့။ က်ေနာ္ နဲ႔ Woodlands က ပေရာဂ်က္တစ္ခု က လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ စလံုး Civil Engineer တစ္ေယာက္ ကို ရံုးက အဲဒီ့ ပေရာဂ်က္ ကို ပို႔ လုိက္တယ္။ တကယ္ဆို သူက Bedok မွာေနတာ။ ပေရာဂ်က္ က သူ႔အိမ္နဲ႕ ကပ္ရက္၊ မခံႏိုင္လို႔ ထြက္သြားပါေရာလား...
ခု ဆို ေလဆိပ္ကို MRT လည္းေရာက္ေနတာ ၾကာၿပီ။ ဟိုတစ္ေလာ က စလံုး ကို Transit နဲ႔ ဝင္ေတာ့ ကေလးေတြ က ရထားစီးခ်င္တယ္ ဆိုတာ နဲ႔ ေလဆိပ္ အျပန္ ရထားနဲ႔ ျပန္ခဲ့ ၾကေသးတယ္။
စကာၤပူ မွာ Expressed ways ေတြ က လူတိုင္းလိုလို သံုးေနၾကတာပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ ျမိဳ႕ထဲအဝင္ လမ္းမက်ပ္ ေအာင္ ERP နဲ႔ ပိုက္ဆံေကာက္ၿပီး ထိန္းပါတယ္။
စကားမစပ္။ ။ Nicoll Highway collapse case လို အမွားမ်ိုး ကိုလည္း သတိရဘို႔ လိုပါတယ္။ မကြ်မ္းက်င္ တဲ့ အလုပ္မွာ က်ေနာ္တို႔ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ လက္တဲ့ မစမ္းေစလိုပါ။ (အထူးသျဖင့္ Myanmar PE မ်ား ကြ်မ္းက်င္ မႈရွိရန္ လက္ေတြ႕အေတြ႔အၾကံဳ မ်ားစြာ လည္း လိုပါေၾကာင္း သတိရေစလိုပါသည္။ စာအနည္းငယ္ ဖတ္ရံုျဖင့္ လံုေလာက္ေသာ အေတြ႕အၾကံဳ မရႏိုင္ပါ။)
Public Transportation ဆိုလည္း ေကာင္းမွေကာင္း... ရထားေတြ က လည္း တစ္ကြ်န္းလံုး နီးပါး ေရာက္ေနၿပီ။
ရန္ကုန္ မွာ ဘတ္စ္ကားေတြ လမ္းလုတာ အဆဲခံ ရေပမဲ့ စကာ္ပူ မွာ ေတာ့ ဘတ္စ္ကားေတြ ေနရာရပါတယ္။ ကားမ်ားတဲ့ အခ်ိန္ မွာ ဘတ္စ္ကား ေတြ အတြက္ သီးသန္႔ လမ္းသတ္မွတ္ေပးထားတယ္။ အျခားကားေတြ ဝင္ရႈတ္တာ နည္းေအာင္လို႔။
ႏိုင္ငံအက်ယ္အဝန္း က ေသးေတာ့ ကားအေရအတြက္ ကို ကန္႔သတ္ဘို႔ လိုတယ္။ ႏိုင္ငံေသးေသးမွာ ဝင္ေငြေကာင္းတဲ့ သူေတြ ေနတာမို႔ ကားေတြကို Quota စနစ္ နဲ႔ COE ကို ေလလံဆြဲရတယ္။ အစိုးရ က ေစ်းတင္ထားတာ မဟုတ္ေပမဲ့ လူေတြ က လိုက္ ေပးေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ COE တင္ ေျခာက္ေသာင္း၊ ခုႏွစ္ေသာင္း ျဖစ္လိုျဖစ္ရဲ႕။
(ျမန္မာျပည္ မွာ လည္း ကားအေရအတြက္ ကို စနစ္တက် တြက္ခ်က္ ထိန္းခ်ုပ္ ဘို႔ လိုေကာင္းလိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေလာက္ အဆင့္ မဟုတ္ေပမဲ့ မီးခိုးထြက္ အင္ဂ်င္က် ကားေတြ၊ အႏာၱရာယ္ရွိတဲ့ ကားေတြ ကို စစ္ၿပီး လမ္းေပၚကေန ဖယ္ပစ္ႏိုင္ဘို႔ ပါ။)
၃။ ဟူစတန္၊ တက္ခ္ဆက္
ခုက်ေနာ္ ေနတဲ့ Texas ျပည္နယ္ ကေတာ့ Public Transport ဆိုတာ Houston, Dallas, Austin တို႔လို ျမိဳ႕ၾကီးေတြ အတြင္းေလာက္မွာ ပဲ ရွိတာပါ။ သြားေရး၊ လာေရး (ေစ်းသြားရင္ေတာင္) သိပ္မနီး လွ တာ မို႔ ကိုယ္ပိုင္ကားေတြပဲ အားကိုးၾကရပါတယ္။ တက္ခစီ က လည္း အီေနေအာင္ ေပးရတာ။ (တစ္ခါတစ္ေလ တက္ခစီ စီးရရင္ စကာၤပူ ကို သတိရတယ္။) အိမ္တိုင္းလိုလို ကား ႏွစ္စီး၊ သံုးစီး ေတာ့ ရွိၾကတာပါပဲ။ ေနာက္ Texan Size လို႔ ေျပာၾကတဲ့ ကားအႀကီးေတြ ကို လည္း ႀကိဳက္ၾကတယ္။ တစ္ေယာက္ ထဲ ရံုးသြားတဲ့ ကားေတာင္ Ford F150 လို V-8 Truck ေတြ ေမာင္းတဲ့ သူက အမ်ားသား။
ဒီေလာက္ ကားေတြ မ်ားေနတာ ရန္ကုန္ လို လမ္းမ်ိုးေတြ ဆို ခက္ရခ်ည့္။ အဓိက ကေတာ့ Freeways ေတြ နဲ႔ Tollways ေတြ ကို သံုးၾကရပါတယ္။ Tollways ဆိုတာ ကလည္း ERP လို ပံုစံ ပိုက္ဆံေကာက္တာမို႔ အရွိန္ေလွ်ာ့စရာ မလိုပါဘူး။ (ကြာတာ ကေတာ့ အေကာင့္ဖြင့္ၿပီး RFID Tag နဲ႔ တန္းသံုးတာပါ။ Cash Card မရွိပါဘူး။) အဲ ဖရီးေဝး က လွမ္းလို႔ Tollways ပဲရွိတဲ့ ေနရာမွာ ပိုက္ဆံ မေပးခ်င္ လို႔ ေဘးလမ္းက သြားလည္း ရပါတယ္။ မီးပြိဳင့္ ျဖတ္ရမွာ ေလာက္ပါပဲ။
ဒီ Freeways နဲ႔Tollways အျမန္လမ္းေတြ တစ္ခု ကေန တစ္ခု ကို ကူးတဲ့ အခါ ရပ္စရာ မလိုပဲ အရွိန္ နည္းနည္း ေလွ်ာ့ၿပီး အလြယ္တကူ ကူးသြား လို႔ ရေအာင္ လည္း လုပ္ထားတာ မို႔ အခ်ိန္ကုန္ အရမ္းသက္သာပါတယ္။
ေအာက္ က Google Maps မွာ က်ေနာ္ေနတဲ့ (Houston, Texas) ျမိဳ႕က လမ္းဆံု တစ္ခု ကို ျပထားပါတယ္။ ဒီလို လမ္းဆံု မ်ိဳးေတြ ဒီမွာ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။
ဒီပံု ကေတာ့ Interstate 10 & Belt-way 8 ပါ။ လမ္းက ႏွစ္ထပ္ပါ။ (အဲလမ္းဆံု မွာ ေတာ့ အထပ္ထပ္ ပါ၊ ျမင္တဲ့ အတိုင္းပါပဲ။)
အေပၚက Freeway 10 & Sam Houston Tollway (Beltway 8) ေအာက္က ေတာ့ သူတို႔ ရဲ့ Feeder Roads ေတြေပါ့။ ဖရီးေဝး ဆိုတဲ့ အတိုင္း မီးပြိဳင့္ မပါတဲ့ လမ္း ႏွစ္လမ္း ကို အရွိန္ သိပ္မေလွ်ာ့ရပဲ ခ်ိတ္ဆက္ေပးသြားတာပါ။ I-10 အေပၚလမ္းမွာ အသြား ၇-လမ္း အျပန္ ၇-လမ္း ရွိပါတယ္။ Beltway မွာေတာ့ တစ္ဘက္ ေလးလမ္းစီပါ။ Beltway ကျမို႕ပတ္လမ္းပါ။ အတြင္းမွာ လည္း ျမို႕ပတ္အျမန္လမ္း နံပါတ္ 610 ရွိပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္ထက္ ပိုမ်ားရင္ အျမန္လမ္းေပၚ မွာ အခြင့္အေရး ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ Texas မွာေတာ့ HOV (High Occupancy Vehicles) Lane လို႔ ေခၚၿပီး California မွာေတာ့ Car Pool Lane လို႔ လည္း သိၾကပါတယ္။ ဒီလမ္းေတြ က ကားက်ပ္တဲ့ အခ်ိန္ မွာ အျခားလမ္းေတြ ထက္ အမ်ားႀကီး ပိုေခ်ာင္ ေလ့ရွိတာ မို႔ လူၾကံဳလိုက္မဲ့ အသိအကြ်မ္း မ်ား ရွိရင္ ေက်းဇူးေတာင္ တင္စရာ ကို ျဖစ္လို႔။
ေအာက္က Feeders ေတြ ကလည္း တစ္ျခမ္းကို သံုးလမ္းစီေလာက္ ရွိပါတယ္။ Feeders ေတြမွာေတာ့ မီးပြိဳင့္ ေတြ ပါပါတယ္။ ဂ-ေကြ႕ ကို ေတာ့ မီးပြိဳင့္ မေရာက္ခင္ ေလး မွာ ထားေပးပါတယ္။ ျပန္ေကြ႕ခ်င္ရင္ မီးပိြဳင့္ေစာင့္စရာ မလိုေတာ့ဘူးေပါ့။ Feeders ေတြ ကို Freeway နဲ႔အျပိဳင္ လုပ္ထားေပးတာ က ေတာ့ ဟူစတန္ ျမိဳ႕ရဲ့ ထူးျခားခ်က္ တစ္ခု ပါ။ အဝင္အထြက္ လြယ္သြားသလို Freeway က မွားထြက္မိရင္ လည္း ခန နဲ႔ ျပန္တက္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။
ညာဘက္ခ်ိုးဘို႔ ေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ ရန္ကုန္ မွာလို ၾကက္လွ်ာစြန္း ေပါင္းသြားတဲ့ အေကြ့လမ္းရွိတတ္ပါတယ္။ မီးပြိဳင့္မိေန တဲ့ အခ်ိန္ ညာဘက္ေကြ့ဘို႔ျပင္ေနတဲ့ ကား မီးနီမွာ ကိုယ့္လမ္း ကားရွင္းလို႔ ညာဘက္ကို ေကြ႕ခြင့္ရွိပါတယ္။ ကားေတာ့ တစ္ခ်က္ရပ္ရပါတယ္။ ဒါကျပည္နယ္တိုင္းလိုလို မွာ ရႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးတစ္ခုပါ။
Freeway I-10 & Feeder Roads မွာ အေပၚေအာက္ တစ္ဖက္ ၁၀ လမ္းစီေလာက္ ပါတာေတာင္ ေန႔တိုင္း လိုလို ကားက်ပ္ပါတယ္။ ကားေခ်ာင္ ရင္ ေတာ့ Freeway ေတြမွာ မိုင္ ၇၅-၈၀ (ကီလို ၁၂၀-၁၃၀ နီးပါး) ေလာက္ေတာ့ အနည္းဆံုး ေဆာ္ၾကတာပါပဲ။
ဒီလမ္းဆံု ကို စိတ္ၾကိုက္ အေပၚေအာက္ ေဘးဘီ ၾကည့္လို႔ ရေအာင္ Google Map & Street View ေတြ ကို ေအာက္မွာ ေပးထားပါတယ္။
https://www.google.com/maps/@29.7834464,-95.5622015,711m/data=!3m1!1e3
လမ္းေပၚက ျမင္ကြင္း
https://www.google.com/maps/@29.783321,-95.5626006,3a,79.7y,-137.79h,84.12t/data=!3m4!1e1!3m2!1soKiO7WynfHyN-h6R1G3BNw!2e0
ကယ္လီဖိုးနီးယား LA နားမွာ ေနတုန္းက လည္း တစ္ေနရာရာ သြားခ်င္ရင္ Freeway ပဲ အားကိုးရတာပါပဲ။ အသံုးမ်ားခဲ့ တာ က လည္း I-10 ပါ။ I-10 အတိုင္း ဟူစတန္ က ေန LA ေမာင္းသြားရင္ေတာ့ မိုင္ 1,600 ေလာက္ေမာင္းရမယ္။ (နားေမာင္းရင္ ႏွစ္ရက္ေလာက္ နဲ႔ ေရာက္မယ္ထင္ပါရဲ့။)
CALIFORNIA STREETS AND HIGHWAYS CODE ကို ေအာက္မွာ ေပးလိုက္ပါတယ္။
http://www.leginfo.ca.gov/.html/shc_table_of_contents.html
I-10 က ေတာင္ပိုင္း မွာရွိတဲ့ အျမန္လမ္းမႀကီး ျဖစ္ၿပီး အေနာက္ ကယ္လီဖိုးနီးယား က ေန ဖေလာ္ရီဒါ ျပည္နယ္အထိ၊ (Pacific က ေန အေရွ႕ Atlantic Ocean နား အထိ) မိုင္ ၂၅၀၀ နီးပါး ရွည္ပါတယ္။ လမ္းတစ္ေလ်ာက္လံုး တစ္ဘက္ ခုႏွစ္လမ္း၊ ရွစ္လမ္းသြား ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမိဳ႕ၾကီးေတြ နားနီးလာရင္ တစ္ေျဖးေျဖး လမ္းေတြ မ်ားလာမယ္။ အခ်ိဳ႕ ေတာဘက္မွာ ႏွစ္လမ္း၊ သံုးလမ္း ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္ပါမယ္။
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Interstate_10
ဒီမွာသံုးမဲ့ ဘတ္ဂ်က္ရဲ့ အခ်ိဳ႕က ကားေမာင္းသူ ေတြ ဆီ က လာတာပါ။ ဓါတ္ဆီ နဲ႔ ဒီဇယ္ မွာ ဒီ လမ္းအတြက္ အခြန္ ထည့္ေကာက္ ထားပါတယ္။ စေကာက္တုံး က ေတာ့ တစ္ျပားႏွစ္ျပားေပါ့။ ခုဆို ဓါတ္ဆီ တစ္ဂါလံ အတြက္ ပ်မ္းမွ် ၂၆ျပားေက်ာ္ေလာက္ ေကာက္တယ္ လို႔ သိရပါတယ္။
https://www.eia.gov/tools/faqs/faq.cfm?id=10&t=10
ဒီလို အခြန္မ်ိး ျမန္မာျပည္ မွာ လုပ္မယ္ ဆိုရင္ ေတာ့ မတရားရာ က်မလားပဲ။ ဘီးခြန္ ဆိုတာ လည္း ေကာက္တယ္။ ျမိဳ႕ဝင္ေၾကး လည္း ေပးရတယ္။ တိုးဂိတ္ မွာလည္း ေပးရေသးတယ္။ ဆိုေတာ့....
၄။ မဟာရန္ကုန္
အေပၚမွာ က်ေနာ္ ယွဥ္ျပခဲ့တဲ့ ျမိဳ႕ေတြ နဲ႔ ယွဥ္ရင္ မဟာရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္ ကလည္း သူတို႔ နည္းတူ လူဦးေရ ေရာ အရြယ္အစား ေရာ ကMega-City တစ္ခု အဆင့္မွာ ရွိေနတယ္ ဆိုတာ ျငင္းလို႔ မရပါဘူး။ (အဲ အိမ္ေစ်း အပါအဝင္။)
ေနာက္လမ္းကူးတဲ့ သူေတြ အဆင္ေျပေအာင္ အျခားႏိုင္ငံတိုင္းလိုမွာ ရွိေလ့ရွိတဲ့ လူကူးမီးပြိဳင့္လို (သို႔) လူကူးတံတား မ်ိဳးေတြလည္း ထားေပးသင့္ပါတယ္။ Accessible
ျဖစ္ရင္ေတာ့ပိုေကာင္းတာေပါ့။ လူေတြလည္း အႏာၱရာယ္ ကင္းကင္းကူးႏိုင္ေအာင္ပါ။ (က်ေနာ္ ကားစီးရင္ ထိုင္ရတာ က ကိုယ္ေမာင္းေနက် ဘယ္ဘက္မွာ ဆိုေတာ့ ေျပာရမယ္ ဆို မေမာင္းေပမဲ့ ဒရိုင္ဘာ တစ္ေယာက္ လို ေတြးၾကည့္မိပါတယ္။ လူေတြဒီေလာက္ ပ်ားပန္းခတ္ေနတဲ့ ေနရာ ကိုယ့္အက်င့္ နဲ႔ ဆို ရပ္ေနရမယ္ ထင္ပါတယ္။)
ရန္ကုန္ မွာ လည္း လမ္းႏွစ္ထပ္ ေတြ ေတြ႕ပါတယ္။ အျမန္လမ္း မဟုတ္ပဲ ေတာင္မေရာက္ ေျမာက္မေရာက္ ဂံုးေက်ာ္ တံတားသာသာ မို႔ ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္၊ Ramps ေတြ နဲ႔ ေနရာေတာင္ ပိုရႈပ္သြားသလို ပါပဲ။ (က်ေနာ့္အျမင္ပါ။) ဒီလို ဂံုးေက်ာ္တံတားေတြ ေဆာက္ လမ္းေတြ ျဖစ္သလို ျပင္ေနတဲ့ အဆင့္ နဲ႔ ေတာ့ ဒီလမ္းက်ပ္တဲ့ ျပႆနာ က ရွင္းသြားဘို႔ မျမင္ပါဘူး။
လူတန္းစား အခ်ိဳ႕ ကား နည္းနည္း ပိုစီးလာႏိုင္တာ ကို ရမယ္ရွာရင္ သင့္ေတာ္မယ္ လို႔ မထင္တာေတာ့ အမွန္ပါ။
ဘတ္ဂ်က္ေၾကာင့္ လို႔ လြယ္လြယ္ေျပာရင္ ဆင္ေျခေပးရင္လည္း ရပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္း ရွာရင္ ေျပာလို႔လည္း ကုန္မွာ မဟုတ္သလို အလကား အကုသိုလ္ ပြားမွာ မို႔...
City/Urban Planning နားလည္ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္ေတြ ကို ဖိတ္ေခၚၿပီး Expressed Ways, Public Mass Transit စတဲ့ စနစ္ေတြ ကို စဥ္းစားဘို႔ လိုေနပါၿပီ။ (ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Proposal Presentation & Animations ေတြ႕မိပါတယ္။ လမ္းႏွစ္ထပ္ လုပ္ဘို႔ နဲ႔ MRTထည့္ဘို႔။ လိုအပ္ခ်က္ မီမယ္လို႔ ေတာ့မထင္ေသးပါ။) လမ္းႏွစ္ထပ္ လုပ္ရင္လည္း အေပၚက Expressed Ways ေတြ မွာ တိုးလာမဲ့ ကားအေရအတြက္ ကို ထည့္စဥ္းစားေပးဘို႔ လိုအပ္ ပါလိမ့္မယ္။ အနည္းဆံုး တစ္ဘက္ သံုးလမ္းသြား ေလာက္ ရွိမွ ေရရွည္သံုးဘို႔ အဆင္ေျပပါမယ္။ ႏွစ္လမ္းထဲရွိတဲ့ Tollway မွာ ကားပိတ္တတ္တာ ေန႔စဥ္ လို ၾကံဳဘူးလို႔ပါ။ ခ်ဥ္းကပ္လမ္း ပံုစံ ေတြ ကို လည္း ႏိုင္ငံ တကာ အျမန္လမ္းမ ေတြ ရဲ့ ပံုစံ မ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္သင့္တယ္ လို႔ ထင္ပါတယ္။)
ေလာေလာဆယ္ ရန္ကုန္မွာ ေျပးျမင္တာကေတာ့ ျမို႕ပတ္ရထားလမ္းေနရာ။ သံုးတတ္ရင္ သံုးေလးမ်ိဳး သံုးလို႔ ရေလာက္ပါတယ္။ ရွိၿပိးသား ဂုန္းေက်ာ္တစ္ခ်ို႕ေတာ့ ဖ်က္သင့္တန္ ဖ်က္ေပါ့။ (က်ေနာ့္ အျမင္ပါ။)
ဒီျမိဳ႕ပတ္လမ္း နဲ႔ ရထားစနစ္ ကို အဆင့္ျမွႈင့္ဘို႔ အတြက္ လိုအပ္မဲ့ ဘတ္ဂ်က္ အကူအညီ ေခ်းေငြ ကို JICA နဲ႔လက္မွတ္ထိုး ၿပီး သေဘာတူထားၿပီ လို႔ သိရပါတယ္။
October 16, 2015
Signing of Japanese ODA Loan Agreement with Myanmar: Support for the Yangon urban transportation network, a stable power supply to the Greater Yangon area and the East-West Economic Corridor
http://www.jica.go.jp/english/news/press/2015/151016_01.html
ဘယ္လို ဘယ္အဆင့္ အထိ လုပ္မယ္ ဆိုတာ ေတာ့ ရွာ မၾကည့္ရေသးပါဘူး။ တစ္ခ်ိန္ထဲ မွာ ပဲ ျပင္တုန္း အျမန္ကားလမ္း နဲ႔ ရထားလမ္း တြဲတင္လို႔ ရရင္ေတာ့ ပိုေကာင္း မယ္ လို႔ ျမင္ပါတယ္။ အဆင္ေျပ ရင္ Utilities Infrastructure ေတြ အတြက္ ပါေနရာ ရႏိုင္ပါတယ္။ အခြင့္အေရး ဆိုတာ က အျမဲတမ္း ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မဟုတ္ ရင္ ေတာမေရာက္ ေတာင္မေရာက္ ဂံုးေက်ာ္ တံတားေတြ လို ေဇာ္ကန္႔လန္႔ မျဖစ္ေစ ခ်င္တာ ေတာ့ အမွန္ပါ။
Mega-Cities လို႔ ေခၚတဲ့ လူဦးေရ သန္းခ်ီေနထိုင္ တဲ့ မဟာျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးေတြ မွာ လူေနမႈ ဘဝကို ထိန္းႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Infrastructureျပည့္စံုလံုေလာက္ ဘို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ လမ္းပန္းခရီး၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ ေသာက္သံုးေရ၊ မိလႅာ၊ မိုးေရ နဲ႔ ေရႏုတ္ေျမာင္းေတြ၊ အမိႈက္သိမ္း စနစ္ ေတြ က အေျခခံ ဝန္ေဆာင္မႈ Infrastructure ေတြ ပါ။ ျမိဳ႕မွာ Urban Master Planning နဲ႔ အတူ Municipal Codes ေတြ သတ္မွတ္ျပဌာန္း ထားရၿပီး စနစ္က် တဲ့ Soft Infrastructures လို႔ေခၚတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ အျခားလူမႈေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲ မႈေတြ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီအထဲ က မွ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ ေရး စနစ္ေတြ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ့္ အေတြ႔အၾကံု နဲ႔ အျမင္ေတြကို တင္ျပေပးသြား မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စာေရးသူ က Road User တစ္ေယာက္သာျဖစ္ပါတယ္။ Transportation Management ကြ်မ္းက်င္သူ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ္သံုးခဲ့ရတဲ့ လမ္းေတြ နဲ႔ အေတြ႕အၾကံု ကို ပဲ အေျခခံ ေရးသားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံ အားျဖင့္ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ ကို ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
1). Freeways or Expressways : အျမန္လမ္းမမ်ား
2). Public Transportation, Mass Transit: အမ်ားျပည္သူ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္မ်ား
ပထမ အေၾကာင္းအရာ က ေတာ့ ကားလမ္းေတြ ပါ။ ျမိဳ႕ျပေတြမွာ လမ္းဆံုလမ္းခြ ေတြ မ်ားတာ မို႔ မီးပြိဳင့္ စနစ္ နဲ႔ ယာဥ္အသြားအလာ ကို ထိန္းရပါတယ္။ မီးပိြဳင့္ေတြ မွာ ရပ္ရတာ၊ အရွိန္ေလွ်ာ့ရတာ။ အျခားကားေတြ ကို ေစာင့္ရတာ က အင္မတန္ အခ်ိန္ကုန္ ႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကားရဲ႕ျမန္ႏႈန္း က လည္း သိပ္မ်ားလို႔ မရပါဘူး။
ဒီအခ်က္ ကို ေျဖရွင္း ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Freeway or Expressway လို အျမန္လမ္းေတြ ကို အသံုးျပဳ လာၾကပါတယ္။ ဒီအျမန္လမ္းေတြ မွာ မီးပြိဳင့္ေတြ မရွိသလို ပိုၿပီးေတာ့လည္း ျမန္ျမန္ေမာင္းႏိုင္ေအာင္ လည္း ေဆာက္လုပ္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလို လမ္းမ်ိဳးေတြ ကို စကာၤပူ မွာ ေနတဲ့ သူေတြ Expressed Ways ေတြ လို႔ သိၾကပါတယ္။ AYE, PIE, KJE, စသည္ျဖင့္ အျမန္လမ္းမေတြ ရွိပါတယ္။ အေမရိက မွာ ေတာ့ ဖရီးေဝး (Freeway) ေတြေပါ့။ ဒီလို လမ္းမေတြ ဟာ ျမိဳ႔ေတာ္ေတြ မွာ ကားမက်ပ္ ဘို႔ နဲ႔ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာဘို႔ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ထဲက အခ်က္တစ္ခုပါ။
အဲ ကားလမ္းေပၚ အျမန္ကား မဟုတ္တာ ေတြ တက္မလာႏိုင္ေအာင္ ေတာ့ တားဆီးမႈ ေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ဒီလမ္းေတြ ေပၚ အျမန္ကားေတြ က လြဲရင္ လမ္းကူး လမ္းေလွ်ာက္ တဲ့သူ၊ စက္ဘီးစီး၊ ေထာ္လာဂ်ီ၊ ႏြားေတြ၊ လွည္းေတြ။ ဖုတ္ခ်က္ဖုတ္ခ်က္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္၊ စတာေတြ က မရွိသင့္တဲ့ အရာေတြ ပါ။
ဒုတိယ အေၾကာင္းအရာ ကေတာ့ လူေတြ အမ်ားႀကီး ကို ခရီးေရာက္ေအာင္ ပို႔ေပးႏိုင္မဲ့ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္ေတြ ပါ။ ဘတ္စ္ကား၊ တက္ခစီ ေတြ သာမက Mass Transit ေတြ ျဖစ္တဲ့ ျမိဳ႕ပတ္ ရထားေတြ၊ သေဘာၤ စတာ ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
ျမိဳ႕ေတာ္ မဟာရန္ကုန္ ႏွင့္ ကားက်ပ္မႈ ျပႆနာ။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မွာ ကားေတြက်ပ္ေနတာ က ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ကို အေျခအေန ဆိုးေနပါတယ္။ တစ္ေန႔ တစ္ေန႔ လမ္းေပၚမွာ အခ်ိန္ကုန္ၾကရ လို႔ ႏိုင္ငံမွာ လည္း ဆံုးရႈံးမႈ ရွိေနတယ္ ဆိုတာ ေတြးၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။ ဟိုနားဒီနား သြားမယ္ ဆိုရင္ေတာင္ မလြယ္ပါဘူး။
ေန႔တစ္ဒူဝ ခရီးသြားရတဲ့ သူေတြ ရဲ့ ဒုကၡ မသက္သာ သလို တက္ခစီ သမားေတြ ဘတ္စ္ကား သမားေတြ ခမ်ာ လည္း စားသာမဲ့ ပံု မေပၚပါဘူး။
အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ မီးသတ္ကား နဲ႔ သူနာျပဳကား ေဆးရံုကားေတြ သြားဘို႔လာဘို႔ ခက္ေစမွာ လည္း ျပႆနာ တစ္ခုပါ။
အရင္ ကားေစ်း ေတြ ယုတၱိမတန္ေအာင္ မိုးထိေနတဲ့ အခ်ိန္ က နဲ႔ စာရင္ ေတာ့ ကားေတြ အေရအတြက္ အဆမတန္ ပြားလာတာ အမွန္ပါ။ ႏိုင္ငံျခား က ျပန္လာတဲ့ လူေတြ လည္း ဒီကားက်ပ္ တဲ့ ဒါဏ္ အရင္ က နဲ႔ မတူေတာ့တာ ေကာင္းေကာင္း သိၾကပါတယ္။
သူ႔အိုး နဲ႔ သူ႔ဆန္၊ တိုးတက္လာတဲ့ လူဦးေရ နဲ႔ မီေအာင္ လမ္းေတြ ကို ပိုေကာင္း ပိုမ်ားလာေအာင္ လိုက္ မလုပ္ႏိုင္ ခင္ ကားေတြ မ်ား လာတာ လည္း က်ပ္တဲ့ အေၾကာင္းရင္း မွာ ပါတာပါပဲ။ (ကားပါမစ္ က ရတဲ့ အခြန္ေတြ ေတာ့ လမ္းထဲ ကို ဘယ္ေလာက္ျပန္ထည့္တယ္ မသိပါ။)
လမ္းကူးရတာလည္း တကယ့္ကို စြန္႔စားခန္းဝင္ေန ၾကတဲ့ အတိုင္းပါပဲ။ ကားေမာင္းတဲ့ သူေတြ က လည္း လူေတြ ကို ဂရုစိုက္ရေကာင္းမွန္း မသိ၊ ကူးတဲ့ သူေတြ ကလည္း ၾကံုတဲ့ ေနရာကကူး။
ဂံုးေက်ာ္တံတား ေတြ ေဆာက္ေနတာ လည္း လမ္းပိတ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္း တစ္ခု လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ရန္ကုန္မွာ က ကားေတြ အရမ္းမ်ားေနလို႔ လား။ ကားက်ပ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္း က ကိုယ္ပိုင္ကားေတြ၊ ဘတ္စ္ကားေတြ မ်ားလြန္းေနတာေၾကာင့္ တစ္ခုထဲလား။ ဒါကလည္း အမ်ားရဲ့ အျမင္ပါ။ အေၾကာင္းအရင္း (Root Cause) ကို ဆန္းစစ္ ၾကရေအာင္ပါ။
ဒီစာဖတ္ၿပီး မွ ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ပါလား စာဖတ္သူ။
ကဲ... အျခား ႏိုင္ငံ က ျမိဳ႕ေတြမွာေရာ ဘယ္လိုရွိလဲ။ (ႏိႈင္းယွဥ္ ၾကည့္ရေအာင္ပါ။)
၁။ မေလးရွား ကြာလာလမ္ပူ (KL)
က်ေနာ္ေနခဲ့တဲ့ 1997-99 ေလာက္ တုန္းက Monorail ေတြ မလုပ္ႏိုင္လို႔ရပ္ထားတုန္း။ ေျမေအာက္ ရထားလည္း မရွိေသးပါဘူး။ KLCCနားမွာ တစ္ထပ္ နဲ႔ ေလဟာျပင္ 24h Indian လဘက္ရည္ ဆိုင္ေတြရွိတယ္။ အဲဒီဆိုင္ေတြ မွာ မနက္ ဆို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ေတြ နဲ႔ စကားေပါင္းစံု ေျပာရင္း ထိုင္ခ်င္ထိုင္၊ တစ္ခါတစ္ေလ လည္း ေန႔လည္ ထမင္းသြားစား လုပ္ရဲ့။ (ခုေတာ့ အားလံုး High-Rise Buildingsေတြ ျဖစ္ကုန္ပါၿပီ)။ ခု KLCC က နာမည္ၾကီး Central Park မွာ အဲဒီတုန္းက အပင္ ေတာင္ ေကာင္းေကာင္း မရွိေသးပါဘူး။ ေနာက္ ေလး၊ ငါးႏွစ္ အလြန္ မွာ ျပန္ေရာက္ေတာ့ Mono rail, LRT အျပင္ ေျမေအာက္ ရထားပါ ေျပးေနၿပီ။ တကယ္လုပ္ေတာ့လည္း အဟုတ္ ျဖစ္သြားတာပါပဲ။
အဲ က်ေနာ္ ပထမဆံုး ေျခခ်ခဲ့ တာက ဆူဘန္းေလဆိပ္၊ ေနာက္ေလဆိပ္ ကို ျမိဳ႕နဲ႔ ကီလိုမီတာ ၆၀ ေလာက္ ေဝးတဲ့ ေနရာ ေရႊ႕လိုက္ေတာ့ အသံေတြ စီကနဲ ထြက္လာသံ ၾကားလိုက္ေသးတယ္။ KLIA ေလဆိပ္ အၿပီးမွာ အျမန္ ရထားလမ္းလည္း သူတို႔ ေဖာက္ခဲ့ၾကတယ္။ KLIA Express ဆိုတာ စီးတဲ့ သူေတြ အားလံုးနီးပါး သေဘာက်တဲ့ ရထားပါ။ စီးရတာ ျငိမ့္ျငိမ့္ေျငာင္းေျငာင္း နဲ႔ ခရီးစဥ္ က ၂၈ မိနစ္ထဲရယ္။ တစ္နာရီ ကို ကီလို ၁၅၀ အထိေမာင္းႏိုင္တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုရတား လမ္းမ်ိဳး နဲ႔ ရထားမ်ိုး သံုးၿပီး ရန္ကုန္ မႏၱေလး ေျပးရင္ ၾကာလွ သံုး-ေလး နာရီေပါ့။ ၿပီးရင္ ခန္းနားသပ္ရပ္မႈ ကလည္း စပါယ္ရွယ္ လို႔ ေျပာရမွာပါပဲ။ (ဒီရထား တစ္ခါစီးဖူး ၿပီးရင္ ဘယ္သူမွ မေလးရွား ကို အထင္မေသးရဲေတာ့ဘူးမွတ္။ ဒါလည္း ဂုဏ္ရည္ေကာင္းတစ္ခု ယူတဲ့ နည္းပါပဲ။)
KL Sentral ဘူတာ ေရာက္လို႔ ခရီးဆက္ဘို႔ ရွိရင္ စိတ္ၾကိဳက္ Monorail, LRT, MRT ေရြးစီးခ်င္ စီးႏိုင္တယ္။ မေလးရွားမွာ လည္းExpressed Ways ေတြ လည္းရွိပါတယ္။ ျမိဳ႔ထဲနား အထိေပါ့။ ျမိဳ႕ထဲ မွာေတာ့ Expressed way နည္းတယ္။
KLCC မွာ ပေရာဂ်က္ တစ္ခု ကို စလံုး က လွမ္းကိုင္တဲ့ အခါ အစည္းအေဝး လာရင္ KLIA Express & MRT ကို ႀကိုက္လို႔ တစ္ခါတစ္ေလ ဒီလို ႏွစ္ဆင့္ စီးခ်င္စီးတယ္။ မဟုတ္ရင္ ေတာ့ တက္ခစီ နဲ႔ အျမန္လမ္း ကေန ဒိုးေပါ့။ ကုန္က်စရိတ္ နဲ႔ အခ်ိန္ ကေတာ့ အတူတူ ေလာက္ပါပဲ။ တက္ခစီ ကေတာ့ အထုပ္ေလွ်ာက္ဆြဲ ေနဘို႔ မလိုတာမို႔ လူနည္းနည္း ပိုသက္သာတာေပါ့။
၂။ စကာၤပူ
စကာၤပူ မွာ 2000 ေလာက္တုန္း က ရံုးက Pasir Panjang, PSA နဲ႔ မလွမ္းမကမ္း မွာ။ တကဲ့ ေတာေလးလိုပါပဲ။ လမ္းကလည္း တစ္ထပ္ထည္း၊ ဘတ္စ္ကား ၾကာလြန္းလို႔ Commonwealth ကေန စက္ဘီးစီးသြားတဲ့ အခါ သြားဘူးတယ္။
မၾကာပါဘူး တိုင္ေတြ တက္လာၿပီး Expressed Way တစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။ PSA နားက Warehouses ႀကီး ေတြ ေနရာမွာ Office Buildings ေတြ အၾကီးအက်ယ္ ေျပာင္းေဆာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အလုပ္ကိစၥ နဲ႔ ေရာက္ျပန္ေတာ့ လည္း ၾကြက္တြင္းတူး တဲ့ အဂၤလိပ္ အင္ဂ်င္နီယာ အခ်ိဳ႕ ေတြ႕တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္တုန္း က MRT ဆိုတာ အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ ရယ္။ ဘယ္ေလာက္ၾကာခဲ့လို႔လဲ MRTအသစ္ေတြ အလွ်ိဳ အလွ်ိဳ ေပၚလာပါေရာလား။
Changi ေလဆိပ္ ဆိုတာ လည္း အစတုန္းက Terminal 1&2 ပဲရွိေသးတယ္။ ရထားလည္း မေရာက္ေသးပါဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြ အၾကိဳအပို႔ လုပ္ရင္ ကိုယ္ခ်ည္းပဲ ဆို ဘတ္စ္ကား နဲ႔ သြားရတယ္။ ေနာက္ Terminal 3 ေဆာက္တဲ့ အခ်ိန္ Site ထဲ ခနတျဖဳတ္ ေရာက္တတ္တယ္။ ေဆာက္ၿပီးခါစ Operation မလုပ္ခင္ လည္း ပေရာဂ်က္ က Tour ေခၚျပလို႔ ေရာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ပေရာဂ်က္ က အရမ္းႀကီး လြန္းလို႔ အင္ဂ်င္နီယာ အခ်ိဳ႕ ခ်ူသံခေလာက္သံ ပါေအာင္ ညီးတဲ့ ပေရာဂ်က္ေပါ့။ က်ေနာ္ နဲ႔ Woodlands က ပေရာဂ်က္တစ္ခု က လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ စလံုး Civil Engineer တစ္ေယာက္ ကို ရံုးက အဲဒီ့ ပေရာဂ်က္ ကို ပို႔ လုိက္တယ္။ တကယ္ဆို သူက Bedok မွာေနတာ။ ပေရာဂ်က္ က သူ႔အိမ္နဲ႕ ကပ္ရက္၊ မခံႏိုင္လို႔ ထြက္သြားပါေရာလား...
ခု ဆို ေလဆိပ္ကို MRT လည္းေရာက္ေနတာ ၾကာၿပီ။ ဟိုတစ္ေလာ က စလံုး ကို Transit နဲ႔ ဝင္ေတာ့ ကေလးေတြ က ရထားစီးခ်င္တယ္ ဆိုတာ နဲ႔ ေလဆိပ္ အျပန္ ရထားနဲ႔ ျပန္ခဲ့ ၾကေသးတယ္။
စကာၤပူ မွာ Expressed ways ေတြ က လူတိုင္းလိုလို သံုးေနၾကတာပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ ျမိဳ႕ထဲအဝင္ လမ္းမက်ပ္ ေအာင္ ERP နဲ႔ ပိုက္ဆံေကာက္ၿပီး ထိန္းပါတယ္။
စကားမစပ္။ ။ Nicoll Highway collapse case လို အမွားမ်ိုး ကိုလည္း သတိရဘို႔ လိုပါတယ္။ မကြ်မ္းက်င္ တဲ့ အလုပ္မွာ က်ေနာ္တို႔ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ လက္တဲ့ မစမ္းေစလိုပါ။ (အထူးသျဖင့္ Myanmar PE မ်ား ကြ်မ္းက်င္ မႈရွိရန္ လက္ေတြ႕အေတြ႔အၾကံဳ မ်ားစြာ လည္း လိုပါေၾကာင္း သတိရေစလိုပါသည္။ စာအနည္းငယ္ ဖတ္ရံုျဖင့္ လံုေလာက္ေသာ အေတြ႕အၾကံဳ မရႏိုင္ပါ။)
Public Transportation ဆိုလည္း ေကာင္းမွေကာင္း... ရထားေတြ က လည္း တစ္ကြ်န္းလံုး နီးပါး ေရာက္ေနၿပီ။
ရန္ကုန္ မွာ ဘတ္စ္ကားေတြ လမ္းလုတာ အဆဲခံ ရေပမဲ့ စကာ္ပူ မွာ ေတာ့ ဘတ္စ္ကားေတြ ေနရာရပါတယ္။ ကားမ်ားတဲ့ အခ်ိန္ မွာ ဘတ္စ္ကား ေတြ အတြက္ သီးသန္႔ လမ္းသတ္မွတ္ေပးထားတယ္။ အျခားကားေတြ ဝင္ရႈတ္တာ နည္းေအာင္လို႔။
ႏိုင္ငံအက်ယ္အဝန္း က ေသးေတာ့ ကားအေရအတြက္ ကို ကန္႔သတ္ဘို႔ လိုတယ္။ ႏိုင္ငံေသးေသးမွာ ဝင္ေငြေကာင္းတဲ့ သူေတြ ေနတာမို႔ ကားေတြကို Quota စနစ္ နဲ႔ COE ကို ေလလံဆြဲရတယ္။ အစိုးရ က ေစ်းတင္ထားတာ မဟုတ္ေပမဲ့ လူေတြ က လိုက္ ေပးေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ COE တင္ ေျခာက္ေသာင္း၊ ခုႏွစ္ေသာင္း ျဖစ္လိုျဖစ္ရဲ႕။
(ျမန္မာျပည္ မွာ လည္း ကားအေရအတြက္ ကို စနစ္တက် တြက္ခ်က္ ထိန္းခ်ုပ္ ဘို႔ လိုေကာင္းလိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေလာက္ အဆင့္ မဟုတ္ေပမဲ့ မီးခိုးထြက္ အင္ဂ်င္က် ကားေတြ၊ အႏာၱရာယ္ရွိတဲ့ ကားေတြ ကို စစ္ၿပီး လမ္းေပၚကေန ဖယ္ပစ္ႏိုင္ဘို႔ ပါ။)
၃။ ဟူစတန္၊ တက္ခ္ဆက္
ခုက်ေနာ္ ေနတဲ့ Texas ျပည္နယ္ ကေတာ့ Public Transport ဆိုတာ Houston, Dallas, Austin တို႔လို ျမိဳ႕ၾကီးေတြ အတြင္းေလာက္မွာ ပဲ ရွိတာပါ။ သြားေရး၊ လာေရး (ေစ်းသြားရင္ေတာင္) သိပ္မနီး လွ တာ မို႔ ကိုယ္ပိုင္ကားေတြပဲ အားကိုးၾကရပါတယ္။ တက္ခစီ က လည္း အီေနေအာင္ ေပးရတာ။ (တစ္ခါတစ္ေလ တက္ခစီ စီးရရင္ စကာၤပူ ကို သတိရတယ္။) အိမ္တိုင္းလိုလို ကား ႏွစ္စီး၊ သံုးစီး ေတာ့ ရွိၾကတာပါပဲ။ ေနာက္ Texan Size လို႔ ေျပာၾကတဲ့ ကားအႀကီးေတြ ကို လည္း ႀကိဳက္ၾကတယ္။ တစ္ေယာက္ ထဲ ရံုးသြားတဲ့ ကားေတာင္ Ford F150 လို V-8 Truck ေတြ ေမာင္းတဲ့ သူက အမ်ားသား။
ဒီေလာက္ ကားေတြ မ်ားေနတာ ရန္ကုန္ လို လမ္းမ်ိုးေတြ ဆို ခက္ရခ်ည့္။ အဓိက ကေတာ့ Freeways ေတြ နဲ႔ Tollways ေတြ ကို သံုးၾကရပါတယ္။ Tollways ဆိုတာ ကလည္း ERP လို ပံုစံ ပိုက္ဆံေကာက္တာမို႔ အရွိန္ေလွ်ာ့စရာ မလိုပါဘူး။ (ကြာတာ ကေတာ့ အေကာင့္ဖြင့္ၿပီး RFID Tag နဲ႔ တန္းသံုးတာပါ။ Cash Card မရွိပါဘူး။) အဲ ဖရီးေဝး က လွမ္းလို႔ Tollways ပဲရွိတဲ့ ေနရာမွာ ပိုက္ဆံ မေပးခ်င္ လို႔ ေဘးလမ္းက သြားလည္း ရပါတယ္။ မီးပြိဳင့္ ျဖတ္ရမွာ ေလာက္ပါပဲ။
ဒီ Freeways နဲ႔Tollways အျမန္လမ္းေတြ တစ္ခု ကေန တစ္ခု ကို ကူးတဲ့ အခါ ရပ္စရာ မလိုပဲ အရွိန္ နည္းနည္း ေလွ်ာ့ၿပီး အလြယ္တကူ ကူးသြား လို႔ ရေအာင္ လည္း လုပ္ထားတာ မို႔ အခ်ိန္ကုန္ အရမ္းသက္သာပါတယ္။
ေအာက္ က Google Maps မွာ က်ေနာ္ေနတဲ့ (Houston, Texas) ျမိဳ႕က လမ္းဆံု တစ္ခု ကို ျပထားပါတယ္။ ဒီလို လမ္းဆံု မ်ိဳးေတြ ဒီမွာ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။
ဒီပံု ကေတာ့ Interstate 10 & Belt-way 8 ပါ။ လမ္းက ႏွစ္ထပ္ပါ။ (အဲလမ္းဆံု မွာ ေတာ့ အထပ္ထပ္ ပါ၊ ျမင္တဲ့ အတိုင္းပါပဲ။)
အေပၚက Freeway 10 & Sam Houston Tollway (Beltway 8) ေအာက္က ေတာ့ သူတို႔ ရဲ့ Feeder Roads ေတြေပါ့။ ဖရီးေဝး ဆိုတဲ့ အတိုင္း မီးပြိဳင့္ မပါတဲ့ လမ္း ႏွစ္လမ္း ကို အရွိန္ သိပ္မေလွ်ာ့ရပဲ ခ်ိတ္ဆက္ေပးသြားတာပါ။ I-10 အေပၚလမ္းမွာ အသြား ၇-လမ္း အျပန္ ၇-လမ္း ရွိပါတယ္။ Beltway မွာေတာ့ တစ္ဘက္ ေလးလမ္းစီပါ။ Beltway ကျမို႕ပတ္လမ္းပါ။ အတြင္းမွာ လည္း ျမို႕ပတ္အျမန္လမ္း နံပါတ္ 610 ရွိပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္ထက္ ပိုမ်ားရင္ အျမန္လမ္းေပၚ မွာ အခြင့္အေရး ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ Texas မွာေတာ့ HOV (High Occupancy Vehicles) Lane လို႔ ေခၚၿပီး California မွာေတာ့ Car Pool Lane လို႔ လည္း သိၾကပါတယ္။ ဒီလမ္းေတြ က ကားက်ပ္တဲ့ အခ်ိန္ မွာ အျခားလမ္းေတြ ထက္ အမ်ားႀကီး ပိုေခ်ာင္ ေလ့ရွိတာ မို႔ လူၾကံဳလိုက္မဲ့ အသိအကြ်မ္း မ်ား ရွိရင္ ေက်းဇူးေတာင္ တင္စရာ ကို ျဖစ္လို႔။
ေအာက္က Feeders ေတြ ကလည္း တစ္ျခမ္းကို သံုးလမ္းစီေလာက္ ရွိပါတယ္။ Feeders ေတြမွာေတာ့ မီးပြိဳင့္ ေတြ ပါပါတယ္။ ဂ-ေကြ႕ ကို ေတာ့ မီးပြိဳင့္ မေရာက္ခင္ ေလး မွာ ထားေပးပါတယ္။ ျပန္ေကြ႕ခ်င္ရင္ မီးပိြဳင့္ေစာင့္စရာ မလိုေတာ့ဘူးေပါ့။ Feeders ေတြ ကို Freeway နဲ႔အျပိဳင္ လုပ္ထားေပးတာ က ေတာ့ ဟူစတန္ ျမိဳ႕ရဲ့ ထူးျခားခ်က္ တစ္ခု ပါ။ အဝင္အထြက္ လြယ္သြားသလို Freeway က မွားထြက္မိရင္ လည္း ခန နဲ႔ ျပန္တက္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။
ညာဘက္ခ်ိုးဘို႔ ေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ ရန္ကုန္ မွာလို ၾကက္လွ်ာစြန္း ေပါင္းသြားတဲ့ အေကြ့လမ္းရွိတတ္ပါတယ္။ မီးပြိဳင့္မိေန တဲ့ အခ်ိန္ ညာဘက္ေကြ့ဘို႔ျပင္ေနတဲ့ ကား မီးနီမွာ ကိုယ့္လမ္း ကားရွင္းလို႔ ညာဘက္ကို ေကြ႕ခြင့္ရွိပါတယ္။ ကားေတာ့ တစ္ခ်က္ရပ္ရပါတယ္။ ဒါကျပည္နယ္တိုင္းလိုလို မွာ ရႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးတစ္ခုပါ။
Freeway I-10 & Feeder Roads မွာ အေပၚေအာက္ တစ္ဖက္ ၁၀ လမ္းစီေလာက္ ပါတာေတာင္ ေန႔တိုင္း လိုလို ကားက်ပ္ပါတယ္။ ကားေခ်ာင္ ရင္ ေတာ့ Freeway ေတြမွာ မိုင္ ၇၅-၈၀ (ကီလို ၁၂၀-၁၃၀ နီးပါး) ေလာက္ေတာ့ အနည္းဆံုး ေဆာ္ၾကတာပါပဲ။
ဒီလမ္းဆံု ကို စိတ္ၾကိုက္ အေပၚေအာက္ ေဘးဘီ ၾကည့္လို႔ ရေအာင္ Google Map & Street View ေတြ ကို ေအာက္မွာ ေပးထားပါတယ္။
https://www.google.com/maps/@29.7834464,-95.5622015,711m/data=!3m1!1e3
လမ္းေပၚက ျမင္ကြင္း
https://www.google.com/maps/@29.783321,-95.5626006,3a,79.7y,-137.79h,84.12t/data=!3m4!1e1!3m2!1soKiO7WynfHyN-h6R1G3BNw!2e0
ကယ္လီဖိုးနီးယား LA နားမွာ ေနတုန္းက လည္း တစ္ေနရာရာ သြားခ်င္ရင္ Freeway ပဲ အားကိုးရတာပါပဲ။ အသံုးမ်ားခဲ့ တာ က လည္း I-10 ပါ။ I-10 အတိုင္း ဟူစတန္ က ေန LA ေမာင္းသြားရင္ေတာ့ မိုင္ 1,600 ေလာက္ေမာင္းရမယ္။ (နားေမာင္းရင္ ႏွစ္ရက္ေလာက္ နဲ႔ ေရာက္မယ္ထင္ပါရဲ့။)
CALIFORNIA STREETS AND HIGHWAYS CODE ကို ေအာက္မွာ ေပးလိုက္ပါတယ္။
http://www.leginfo.ca.gov/.html/shc_table_of_contents.html
I-10 က ေတာင္ပိုင္း မွာရွိတဲ့ အျမန္လမ္းမႀကီး ျဖစ္ၿပီး အေနာက္ ကယ္လီဖိုးနီးယား က ေန ဖေလာ္ရီဒါ ျပည္နယ္အထိ၊ (Pacific က ေန အေရွ႕ Atlantic Ocean နား အထိ) မိုင္ ၂၅၀၀ နီးပါး ရွည္ပါတယ္။ လမ္းတစ္ေလ်ာက္လံုး တစ္ဘက္ ခုႏွစ္လမ္း၊ ရွစ္လမ္းသြား ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမိဳ႕ၾကီးေတြ နားနီးလာရင္ တစ္ေျဖးေျဖး လမ္းေတြ မ်ားလာမယ္။ အခ်ိဳ႕ ေတာဘက္မွာ ႏွစ္လမ္း၊ သံုးလမ္း ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္ပါမယ္။
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Interstate_10
ဒီမွာသံုးမဲ့ ဘတ္ဂ်က္ရဲ့ အခ်ိဳ႕က ကားေမာင္းသူ ေတြ ဆီ က လာတာပါ။ ဓါတ္ဆီ နဲ႔ ဒီဇယ္ မွာ ဒီ လမ္းအတြက္ အခြန္ ထည့္ေကာက္ ထားပါတယ္။ စေကာက္တုံး က ေတာ့ တစ္ျပားႏွစ္ျပားေပါ့။ ခုဆို ဓါတ္ဆီ တစ္ဂါလံ အတြက္ ပ်မ္းမွ် ၂၆ျပားေက်ာ္ေလာက္ ေကာက္တယ္ လို႔ သိရပါတယ္။
https://www.eia.gov/tools/faqs/faq.cfm?id=10&t=10
ဒီလို အခြန္မ်ိး ျမန္မာျပည္ မွာ လုပ္မယ္ ဆိုရင္ ေတာ့ မတရားရာ က်မလားပဲ။ ဘီးခြန္ ဆိုတာ လည္း ေကာက္တယ္။ ျမိဳ႕ဝင္ေၾကး လည္း ေပးရတယ္။ တိုးဂိတ္ မွာလည္း ေပးရေသးတယ္။ ဆိုေတာ့....
၄။ မဟာရန္ကုန္
အေပၚမွာ က်ေနာ္ ယွဥ္ျပခဲ့တဲ့ ျမိဳ႕ေတြ နဲ႔ ယွဥ္ရင္ မဟာရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္ ကလည္း သူတို႔ နည္းတူ လူဦးေရ ေရာ အရြယ္အစား ေရာ ကMega-City တစ္ခု အဆင့္မွာ ရွိေနတယ္ ဆိုတာ ျငင္းလို႔ မရပါဘူး။ (အဲ အိမ္ေစ်း အပါအဝင္။)
ေနာက္လမ္းကူးတဲ့ သူေတြ အဆင္ေျပေအာင္ အျခားႏိုင္ငံတိုင္းလိုမွာ ရွိေလ့ရွိတဲ့ လူကူးမီးပြိဳင့္လို (သို႔) လူကူးတံတား မ်ိဳးေတြလည္း ထားေပးသင့္ပါတယ္။ Accessible
ျဖစ္ရင္ေတာ့ပိုေကာင္းတာေပါ့။ လူေတြလည္း အႏာၱရာယ္ ကင္းကင္းကူးႏိုင္ေအာင္ပါ။ (က်ေနာ္ ကားစီးရင္ ထိုင္ရတာ က ကိုယ္ေမာင္းေနက် ဘယ္ဘက္မွာ ဆိုေတာ့ ေျပာရမယ္ ဆို မေမာင္းေပမဲ့ ဒရိုင္ဘာ တစ္ေယာက္ လို ေတြးၾကည့္မိပါတယ္။ လူေတြဒီေလာက္ ပ်ားပန္းခတ္ေနတဲ့ ေနရာ ကိုယ့္အက်င့္ နဲ႔ ဆို ရပ္ေနရမယ္ ထင္ပါတယ္။)
ရန္ကုန္ မွာ လည္း လမ္းႏွစ္ထပ္ ေတြ ေတြ႕ပါတယ္။ အျမန္လမ္း မဟုတ္ပဲ ေတာင္မေရာက္ ေျမာက္မေရာက္ ဂံုးေက်ာ္ တံတားသာသာ မို႔ ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္၊ Ramps ေတြ နဲ႔ ေနရာေတာင္ ပိုရႈပ္သြားသလို ပါပဲ။ (က်ေနာ့္အျမင္ပါ။) ဒီလို ဂံုးေက်ာ္တံတားေတြ ေဆာက္ လမ္းေတြ ျဖစ္သလို ျပင္ေနတဲ့ အဆင့္ နဲ႔ ေတာ့ ဒီလမ္းက်ပ္တဲ့ ျပႆနာ က ရွင္းသြားဘို႔ မျမင္ပါဘူး။
လူတန္းစား အခ်ိဳ႕ ကား နည္းနည္း ပိုစီးလာႏိုင္တာ ကို ရမယ္ရွာရင္ သင့္ေတာ္မယ္ လို႔ မထင္တာေတာ့ အမွန္ပါ။
ဘတ္ဂ်က္ေၾကာင့္ လို႔ လြယ္လြယ္ေျပာရင္ ဆင္ေျခေပးရင္လည္း ရပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္း ရွာရင္ ေျပာလို႔လည္း ကုန္မွာ မဟုတ္သလို အလကား အကုသိုလ္ ပြားမွာ မို႔...
City/Urban Planning နားလည္ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္ေတြ ကို ဖိတ္ေခၚၿပီး Expressed Ways, Public Mass Transit စတဲ့ စနစ္ေတြ ကို စဥ္းစားဘို႔ လိုေနပါၿပီ။ (ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Proposal Presentation & Animations ေတြ႕မိပါတယ္။ လမ္းႏွစ္ထပ္ လုပ္ဘို႔ နဲ႔ MRTထည့္ဘို႔။ လိုအပ္ခ်က္ မီမယ္လို႔ ေတာ့မထင္ေသးပါ။) လမ္းႏွစ္ထပ္ လုပ္ရင္လည္း အေပၚက Expressed Ways ေတြ မွာ တိုးလာမဲ့ ကားအေရအတြက္ ကို ထည့္စဥ္းစားေပးဘို႔ လိုအပ္ ပါလိမ့္မယ္။ အနည္းဆံုး တစ္ဘက္ သံုးလမ္းသြား ေလာက္ ရွိမွ ေရရွည္သံုးဘို႔ အဆင္ေျပပါမယ္။ ႏွစ္လမ္းထဲရွိတဲ့ Tollway မွာ ကားပိတ္တတ္တာ ေန႔စဥ္ လို ၾကံဳဘူးလို႔ပါ။ ခ်ဥ္းကပ္လမ္း ပံုစံ ေတြ ကို လည္း ႏိုင္ငံ တကာ အျမန္လမ္းမ ေတြ ရဲ့ ပံုစံ မ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္သင့္တယ္ လို႔ ထင္ပါတယ္။)
ေလာေလာဆယ္ ရန္ကုန္မွာ ေျပးျမင္တာကေတာ့ ျမို႕ပတ္ရထားလမ္းေနရာ။ သံုးတတ္ရင္ သံုးေလးမ်ိဳး သံုးလို႔ ရေလာက္ပါတယ္။ ရွိၿပိးသား ဂုန္းေက်ာ္တစ္ခ်ို႕ေတာ့ ဖ်က္သင့္တန္ ဖ်က္ေပါ့။ (က်ေနာ့္ အျမင္ပါ။)
ဒီျမိဳ႕ပတ္လမ္း နဲ႔ ရထားစနစ္ ကို အဆင့္ျမွႈင့္ဘို႔ အတြက္ လိုအပ္မဲ့ ဘတ္ဂ်က္ အကူအညီ ေခ်းေငြ ကို JICA နဲ႔လက္မွတ္ထိုး ၿပီး သေဘာတူထားၿပီ လို႔ သိရပါတယ္။
October 16, 2015
Signing of Japanese ODA Loan Agreement with Myanmar: Support for the Yangon urban transportation network, a stable power supply to the Greater Yangon area and the East-West Economic Corridor
http://www.jica.go.jp/english/news/press/2015/151016_01.html
ဘယ္လို ဘယ္အဆင့္ အထိ လုပ္မယ္ ဆိုတာ ေတာ့ ရွာ မၾကည့္ရေသးပါဘူး။ တစ္ခ်ိန္ထဲ မွာ ပဲ ျပင္တုန္း အျမန္ကားလမ္း နဲ႔ ရထားလမ္း တြဲတင္လို႔ ရရင္ေတာ့ ပိုေကာင္း မယ္ လို႔ ျမင္ပါတယ္။ အဆင္ေျပ ရင္ Utilities Infrastructure ေတြ အတြက္ ပါေနရာ ရႏိုင္ပါတယ္။ အခြင့္အေရး ဆိုတာ က အျမဲတမ္း ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မဟုတ္ ရင္ ေတာမေရာက္ ေတာင္မေရာက္ ဂံုးေက်ာ္ တံတားေတြ လို ေဇာ္ကန္႔လန္႔ မျဖစ္ေစ ခ်င္တာ ေတာ့ အမွန္ပါ။
ေလဆိပ္ ကို သြားဘို႕ ကလည္း လမ္းကြ်မ္းက်င္တဲ့ သူကို သံုးေလးနာရီ ၾကိဳေခၚထားတာေတာင္ အမီေရာက္ ဘို႔ မေသခ်ာခ်င္ဘူး။
US မွာ ေတာ့ ဒီလို အျမန္လမ္းမေတြ (ျမိဳ႕ျဖတ္လမ္း၊ ျမိဳ႔ပတ္လမ္း အပါအဝင္) ကို လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး (လမ္း၊ တံတား) တာဝန္ယူေလ့ ရွိၿပီး ျမိဳ႔ထဲ က လမ္းသြယ္၊ လမ္းမ ေတြ ကို ေတာ့ စည္ပင္သာယာ က တာဝန္ယူရပါတယ္။
JICA & Yagon-2040
ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရဲ့ လက္ရွိအေျခအေန နဲ႔ မဟာရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ျပဖြံ့ၿဖိဳးေရး မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္း ၂၀၄၀ နဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ Japan International Cooperation Agency (JICA) နဲ႔ Yangon City Development Committee (YCDC) ပူးတြဲ ေလ့လာထားတဲ့ A Strategic Urban Development Plan of Greater Yangon Reports ေတြပါ။ လက္ရွိအေျခအေန ကို လည္းေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ လမ္းက်ပ္တာ၊ Water Tap တိုင္းမွာ ဘက္တီးရီးယား ေတြ႕ေနတာ၊ Sanitation လိုအပ္ခ်က္ ေတြ အပါအဝင္ပါ။
Infrastructure upgrade အတြက္ အေျခအေန ေကာင္းတစ္ခု လို႔ ပဲ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။
FINAL REPORT I http://open_jicareport.jica.go.jp/pdf/12122511.pdf
FINAL REPORT II http://open_jicareport.jica.go.jp/pdf/12145967.pdf
Credit to Linn Kyaw Zaw for the web links
အေသးစိတ္ ဖတ္ၾကည့္ရင္ သူတို႔ရဲ့ အားစိုက္ထုတ္မႈ မနည္းလွတာ ကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။
သတိျပဳရမွာ က အခ်က္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က အမွန္ေတြ အေသးစိတ္ နဲ႔ လုပ္သင့္တာေတြ ကို မီးေမာင္းထိုးျပထားတာ ျဖစ္ေပမဲ့ တကယ္လုပ္မဲ့ အခါ အတားအဆီး ေတြ ရွိေနအံုးမယ္ ဆိုတာပါ။ ဒီအခ်က္ ကို ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပေပးထားတဲ့ သတင္းတစ္ပုဒ္ မွာ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။
ယေန႔ အခ်ိန္အထိ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ JICA က တင္ျပခဲ့ေသာ က်ယ္ျပန္႔သည့္ အစီအစဥ္ကို ျမန္မာအစိုးရ၏ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မႈက ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ပင္မရွိဟု ဆူဇူကီးမာဆာဟီကိုက ေျပာသည္။
ရန္ကုန္ကို ကယ္ၾကစို႔။
http://burma.irrawaddy.com/article/2015/04/04/73560.html
ဘတ္ဂ်က္၊ နည္းပညာ၊ အေတြ႕အၾကံဳ ရွိတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ နဲ႔ ကန္ထရုိက္ ေတြ လည္း လိုအပ္ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခား အကူအညီ လိုအပ္တာ လည္း အမွန္ပါ။ ေကာင္းမြန္တဲ့ နည္းစနစ္ (Public Works Construction Regulations & Control) ေတြ လည္း ရွိဘို႔လိုအပ္ပါမယ္။
ဒါ့အျပင္ လိုအပ္ခ်က္ မရွိဘူး လို႔ လည္း မေျပာႏုိင္ပါဘူး။ စာဖတ္သူ ကိုယ္တိုင္ ေသခ်ာ ေလ့လာၾကည့္ၿပီး ဆန္းစစ္ သံုးသပ္ေစလိုပါတယ္။
Building Codes က တစ္ပိုင္း ဒီ့အျပင္ Municipal Codes & City Ordinance ေတြ လည္းရွိအံုးမွ။ ပစ္ထားသလို ျဖစ္ေနတာ က လည္း ၾကာၿပီ ဆိုေတာ့။
ကိုယ့္အက်ိုးအတြက္ ပဲ ၾကည့္ၿပီး ကန္႔လန္႔တိုက္တတ္တဲ့ သူေတြ က လည္း ကိုယ့္စရိတ္ နဲ႕ ကိုယ္ အလိုက္တသိ သြားဘို႔ မေျပာနဲ႔ စရိတ္ေပးရင္ ေတာင္...
ျမိဳ႕ျပလူေနမႈ အရည္အေသြး ကေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး။ ကားရႈတ္တာ အျပင္ အျခား ျပင္စရာ ဆိုလို႔ အမိႈက္ေလး စည္းကမ္းမဲ့ ပစ္လို႔ ရႈတ္ေနတာရယ္၊ ေရေလး၊ ေလေလး မသန္႔တာရယ္၊ အစားအေသာက္ မစားရဲတာေလးရယ္၊ အသံေလး ဆူညံတာရယ္၊ မီးေလးမမွန္တာရယ္၊ ျခင္ေလးယင္ေလး ေပါတာရယ္ နဲ႔ လမ္းေပၚ ဟိုေထြးဒီေထြး ကြမ္းေသြးခ်ည္း ျဖစ္ေနတာေလး ေလာက္ပါ။ ဒါေတြ ကို ျပင္ႏိုင္ဘို႔ Infrastructure ေတြ က အဓိက က်ေနေတာ့လည္း....
Summary
ဒါေလးေတြ ပိုေကာင္းေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ ကို စဥ္းစားေပးၾကပါ။
၁။ ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္း၊ လူစည္းကမ္း။
၂။ အျမန္လမ္းမ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ Highway-Codes မ်ား။
၃။ ကုန္က်စရိတ္ နဲ႔ ကားလမ္း အသံုးျပဳသူမ်ား။
၄။ ကားအေရ အတြက္ ထိန္းသိမ္းေရး နဲ႔ လမ္းေပၚမွာ မရွိသင့္ေတာ့တဲ့ ကားေတြ ကို လိုင္စင္ဆက္ထုတ္ မေပးဘို႔။
၅။ Public Transportations : သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္မ်ား ပိုမိုေကာင္းမြန္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဘို႔
၆။ ေလဆိပ္ အသြားအျပန္ ခရီးစဥ္။
၇။ Infrastructure
စာေရးသူ ၏ အာေဘာ္ ကို လြတ္လပ္စြာ သေဘာထားကြဲလြဲ ခြင့္ရွိပါေၾကာင္း....
Download PDF: "I002_R02 Transportation Infrastructure and Yangon.pdf"
Sunday, November 15, 2015
ျမိဳ႕ျပ အေျခခံ စနစ္မ်ား ႏွင့္ စည္ပင္သာယာ ဝန္ေဆာင္မႈ စနစ္မ်ား အေၾကာင္း မိတ္ဆက္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ့ Infrastructure ေတြ ကို မြမ္းမံဘို႔ Mega-City ျဖစ္ေနတဲ့ မဟာရန္ကုန္ ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ကို ေဆြးေႏြးႏိုင္ဘို႔ အခ်က္ေတြကို File Upload တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။ (Rev 4, 28 Nov 2015)
တိုးတက္လာတဲ့ လူဦးေရ နဲ႔ မြမ္းမံ ရမဲ့ စနစ္ေတြ အေၾကာင္းပါ။ အင္မတန္ အိမ္ယာ ေစ်းႀကီးတဲ့ ျမိဳ႕ ျဖစ္ေနေပမဲ့ အေျခခံ စနစ္ေတြ မျပည့္စုံေသးတာ ကို မဟာရန္ကုန္ က စၿပီး ျပင္ႏိုင္ေအာင္ အေျဖရွာ ေပးႏိုင္ဘို႔ပါ။
လက္ရွိအစိုးရ ဖြဲ႔ေတာ့ မဲ့ NLD ပါတီ ရဲ့ စီးပြားေရး မူဝါဒ အခ်က္ ငါးခု ေျမာက္ က လည္း Infrastructure ေတြ ကို မြမ္းမံဘို႔ ျဖစ္တာမို႔ အေကာင္အထည္ ေပၚႏိုင္ပါေစ လို႔ ဆႏၵလည္းျပဳ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ကို လည္း ေလ့လာတဲ့ သေဘာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမိဳ႕ျပအေျခအေန ေတြ အေၾကာင္း ေျပာဆို ေဆြးေႏြး ၾကတဲ့ အခါ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသား အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ သေဘာ တူညီတဲ့ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခု ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ က Public Infrastructure ေတြ ကို တိုးခ်ဲ႕ ၿပီး ပိုမို ေကာင္းမြန္ ေအာင္ လုပ္သင့္ ေနၿပီ ဆိုတဲ့ အခ်က္တစ္ခုပါ။
ဒီေနရာမွာ Public Infrastructure ဆိုတာ ကေတာ့ ႏိုင္ငံ တစ္ခု၊ ျမိဳ႕ျပတစ္ခု ရဲ့ လူေနမႈ နဲ႔ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ ဘို႔ အေထာက္အပံ့ ေပးမဲ့ အေျခခံ စနစ္ေတြ ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဒါကို Hard Infrastructure နဲ႔ Soft Infrastructure လို႔ ႏွစ္ပိုင္းခြဲႏိုင္ပါတယ္။
Hard Infrastructure လို႔ေခၚတဲ့ အေျခခံ စနစ္ေတြ ကိုၾကည့္ရင္။
တိုးတက္လာတဲ့ လူဦးေရ နဲ႔ မြမ္းမံ ရမဲ့ စနစ္ေတြ အေၾကာင္းပါ။ အင္မတန္ အိမ္ယာ ေစ်းႀကီးတဲ့ ျမိဳ႕ ျဖစ္ေနေပမဲ့ အေျခခံ စနစ္ေတြ မျပည့္စုံေသးတာ ကို မဟာရန္ကုန္ က စၿပီး ျပင္ႏိုင္ေအာင္ အေျဖရွာ ေပးႏိုင္ဘို႔ပါ။
လက္ရွိအစိုးရ ဖြဲ႔ေတာ့ မဲ့ NLD ပါတီ ရဲ့ စီးပြားေရး မူဝါဒ အခ်က္ ငါးခု ေျမာက္ က လည္း Infrastructure ေတြ ကို မြမ္းမံဘို႔ ျဖစ္တာမို႔ အေကာင္အထည္ ေပၚႏိုင္ပါေစ လို႔ ဆႏၵလည္းျပဳ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ကို လည္း ေလ့လာတဲ့ သေဘာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမိဳ႕ျပအေျခအေန ေတြ အေၾကာင္း ေျပာဆို ေဆြးေႏြး ၾကတဲ့ အခါ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသား အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ သေဘာ တူညီတဲ့ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခု ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ က Public Infrastructure ေတြ ကို တိုးခ်ဲ႕ ၿပီး ပိုမို ေကာင္းမြန္ ေအာင္ လုပ္သင့္ ေနၿပီ ဆိုတဲ့ အခ်က္တစ္ခုပါ။
ဒီေနရာမွာ Public Infrastructure ဆိုတာ ကေတာ့ ႏိုင္ငံ တစ္ခု၊ ျမိဳ႕ျပတစ္ခု ရဲ့ လူေနမႈ နဲ႔ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ ဘို႔ အေထာက္အပံ့ ေပးမဲ့ အေျခခံ စနစ္ေတြ ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဒါကို Hard Infrastructure နဲ႔ Soft Infrastructure လို႔ ႏွစ္ပိုင္းခြဲႏိုင္ပါတယ္။
Hard Infrastructure လို႔ေခၚတဲ့ အေျခခံ စနစ္ေတြ ကိုၾကည့္ရင္။
- ခရီးသြား အဆင္ေျပဘို႔ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ကြန္ယက္မ်ား။ (ကားလမ္း၊ အျမန္လမ္း၊ ရထားလမ္း၊ ၿမိဳ႕ျပ လူမ်ားစု ပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္မ်ား၊ တံတား၊ ကားဂိတ္၊ဘူတာ၊ သေဘာၤဆိပ္၊ ေလဆိပ္၊)
- မိုးေရ ႏွင့္ ေရအရင္းအျမစ္ စီမံခန္႔ခြဲ ေရး ႏွင့္ ေရသန္႔ ေပးေဝေရး စနစ္မ်ား၊
- မိလႅာ ႏွင့္ ေရဆိုး သန္႔စင္ေရး ႏွင့္ စြန္႔ပစ္ေရး စနစ္မ်ား၊
- အမိႈက္သိမ္း စနစ္ ႏွင့္ စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ ေရး စနစ္မ်ား၊ သန္႔ရွင္းေရး စနစ္မ်ား။
- အဆိပ္အေတာက္ (သို႔) အႏၱာရာယ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အမိႈက္မ်ား စနစ္တက် သန္႔စင္ စြန္႔ပစ္ေရး စနစ္မ်ား။
- လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အား ထုတ္လုပ္ေရး ႏွင့္ ျဖန္႔ေဝေရး စနစ္မ်ား၊
- ဆက္သြယ္ေရး တယ္လီဖုန္း၊ ေကဘယ္ (တီဗီ၊ အင္တာနက္) ႏွင့္ အေရးေပၚ အခ်က္ေပး ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး စနစ္မ်ား၊
ဒုတိယ အမ်ိဳးအစား က ေတာ့ ႏိုင္ငံ တိုးတက္ေရး နဲ႔ ျပည္သူေတြ ရဲ့ လူေနမႈ ဘဝ တိုးတက္ေရး (စားဝတ္ေနေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ အပန္းေျဖ ေရး နဲ႔ အသက္ အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ လံုျခံုစိတ္ခ် မႈ ရွိေရး) အတြက္ လိုအပ္တဲ့ Soft Infrastructure လို႔ ေခၚတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း ေတြ၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈ စနစ္ေတြ နဲ႔ ၄င္းတုိ႔ရဲ့ အေျခခံ အေဆာက္အအံုေတြ ကို ဆိုလိုပါတယ္။
- အုပ္ခ်ုပ္ေရး တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး။ ။ အုပ္ခ်ုပ္ေရး၊ တရားစီရင္ေရး၊ စီမံခန္႔ခြဲေရး၊ လံုျခံဳေရး၊ အေရးေပၚ (ရဲတပ္ဖြဲ႔၊ မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔၊ အေရးေပၚသူနာျပဳ / လူနာပို႔ေဆာင္ေရးႏွင့္ သဘာဝ ကပ္ေဘး ကာကြယ္ေရး စနစ္မ်ား)၊ ႏိုင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရး နဲ႔စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ။
- စီးပြားေရး။ ။ ဘဏ္၊ ေစ်းကြက္၊ အေျခခံ စီးပြားေရး ႏွင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ဆိုင္ရာ စက္ရံု အလုပ္ရံု၊ ဝန္ၾကီးဌာန (လယ္ယာ၊ စက္မႈ၊လက္မႈ၊ သယံဇာတ။)
- လူမႈေရး။ ။က်န္းမာေရး၊ (ေဆးရံု၊ေဆးခန္း)၊ ပညာေရး (စာသင္ေက်ာင္း၊ သင္တန္းေက်ာင္း၊ တကၠသိုလ္)၊ ကပ္ေဘး မွ ျပန္လည္ျပိဳးေထာင္ေရး။
- ရိုးရာဓေလ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊အားကစား ႏွင့္ အပန္းေျဖေရး။ ။အားကစားရံု၊ အားကစားကြင္း၊ ပန္းျခံ၊ ျပတိုက္၊ ရုပ္ရွင္၊ ေရွးေဟာင္းအေမြ အႏွစ္၊ဘာသာေရး ဆိုင္ရာ အသင္းအဖြဲ႔ မ်ား။
စာေရးသူ အေနနဲ႔ ဆရာႀကီးတစ္ေယာက္ မဟုတ္သလို Jack-of-All-Trades မဟုတ္တာ မို႔ ကိုယ္ ရင္းႏွီးကြ်မ္းဝင္တဲ့၊ လုပ္ငန္းအေတြ႕ အၾကံဳနဲ႔ တိုက္ရိုက္ ပတ္သက္တဲ့ ၿမိဳ႕ျပေဒသ အေဆာက္အအံု ေတြ ဘက္ ရႈေထာင့္ကေန ပဲ ၾကည့္ၿပီး ေဆြးေႏြး မွာပါ။ မဟာ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ေတာ္ အတြက္ အဆင့္ျမွင့္ ဘို႔ လိုအပ္တဲ့ ျမိဳ႕ျပလူေနမႈ စနစ္ မွာ ရွိသင့္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈ အေၾကာင္းအရာ အခ်ိဳ႕ ကို ဦးစားေပး ေဆြးေႏြး သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမိဳ႕လို႔ေခၚလိုက္ရင္ ျမိဳ႕အဂၤါရပ္ေတြ နဲ႔ ညီဘို႔ လိုပါတယ္။ ဒီအဂၤါရပ္ ဆိုတဲ့ စကားလံုး မွာ လည္း ေခတ္နဲ႔ လည္း လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ ရွိတဲ့ အဂၤါရပ္မ်ိဳး ေတြ ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ျမိဳ႕ေတာ္ ဆိုရင္ လည္း ျမိဳ႕ေတာ္ တစ္ခု ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ နဲ႔ ညီဘို႔ လိုအပ္ပါမယ္။ အနာသိမွ ေဆးရွိမွာ မို႔ လုပ္သင့္တာ နဲ႔ ျဖစ္သလို လုပ္ေနရတာ ေတြ ကို အေျခအေန ဆိုးသည္ထက္ ဆိုးသည့္ ဘက္ ကို မသြားပဲ အျမန္ဆံုး ျပဳျပင္ႏိုင္ဘို႔ ႀကိဳးစားၾကရမွာပါ။ စနစ္ က်တဲ့ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေတြ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ေတြ ခ်မွ ၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ စီမံကိန္းေတြ ကို လည္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ျမိဳ႕လို႔ ဆိုလိုက္တာ နဲ႔ စနစ္တက် ေဖာက္လုပ္ထားတဲ့ လမ္းေတြ ရွိရမယ္။ ရာဇဝတ္ မႈ နဲ႔ မီးေဘးအႏာၱရာယ္ ေတြ တင္ မက သဘာဝ ေဘးအႏာၱရာယ္ အတြက္ ကာကြယ္မႈ အစီအစဥ္ ေတြ ရွိရမယ္။ ေရ၊ မီးအစံု ရွိရမယ္။ အမိႈက္ ေတြ ရွင္းရမယ္။ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိရမယ္။ အနားယူ အပန္းေျဖ၊ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ဘို႔ ပန္းျခံေတြ၊ ကစားကြင္းေတြ ရွိရမယ္။ က်န္းမာေရး အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း နဲ႔ အေရးေပၚ လူနာေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္ေတြ ရွိရမယ္။ ေနခ်င္ စဖြယ္လည္း ျဖစ္ေနရပါမယ္။
ဟုတ္ကဲ့။ ျမိဳ႕ျပတစ္ခု မွာ ေနတဲ့ သူေတြ အတြက္ ဒါေတြက ရသင့္တဲ့ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ပါ။ ေရ၊မီး အစံု လိုခ်င္ပါတယ္။ ျခင္ကိုက္ မခံျခင္ၾကပါဘူး။ အစားအေသာက္ေတြ ယင္နားတာ မႀကိဳက္ၾက ပါဘူး။ အမိႈက္ေတြ နဲ႔ နံေစာ္ညစ္ပတ္ေနတာ လည္း ႀကိဳက္ၾကမယ္ မထင္ပါဘူး။ သြားေရးလာေရး လည္း လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕ေစခ်င္ပါမယ္။ စိတ္ခ်မ္းသာစြာ သြားလာေနထိုင္ခ်င္ၾကပါမယ္။
ဒါဆို ဒီလို စည္ပင္သာယာ ဝန္ေဆာင္ မႈ ေတြ အလကား ရႏိုင္မလား ဆိုရင္ လည္း မရႏိုင္ပါဘူး လို႔ပဲ ေျဖရပါမယ္။။ လမ္းေတြခင္းတာ၊ လူသြား ပလက္ေဖာင္းေတြ၊ မီးပြိဳင့္ေတြ၊ ေရ၊ မီး၊ မိလႅာ စနစ္ေတြ အပါအဝင္ Infrastructure ေတြ အားလံုး ကို ေဆာက္လုပ္ဘို႔၊ ထိန္းသိမ္းဘို႔၊ မြမ္းမံ ခ်ဲ႕ထြင္ဘို႔ ကုန္က်စရိတ္ ေတြ လည္း ရွိပါတယ္။ ဒီကုန္က် စရိတ္ ေတြ ကို ျမိဳ႕ကို စနစ္တက် စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေတြ က ရလာတဲ့ အခြန္အေကာက္ ေငြေတြ၊ မ တည္ေငြ ေတြ နဲ႔ ျဖည့္ဆီးေပးရပါတယ္။ ျမိဳ႕ေတာ္ေတြ ရဲ့ စီမံ ခန္႔ခြဲ မႈ လိုအပ္ခ်က္ ကို ေနာက္ ပိုင္း စာစုေတြ မွာ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးေပးသြားပါမယ္။
ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ေတာ္ မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ မျဖစ္မီ က လူဦးေရ ငါးသိန္းခန္႔ ပဲ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ခုလက္ရွိ အေျခအေန မွာ လူဦးေရ က ငါးသန္း မက ေတာ့တာ မို႔ မဟာ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ေတာ္ လို႔ ေျပာရမွာပါ။ လူဦးေရ ဆယ္ဆ မက တိုးလာေပမဲ့ ကိုလိုနီ ေခတ္ တံုး က ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္ သာယာေရး အတြက္ စနစ္တက် တြက္ခ်က္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ တဲ့ ေရေပးေဝေရး၊ မိလႅာစနစ္ နဲ႔ စည္ပင္သာယာ ဝန္ေဆာင္မႈ ေတြ က ဘယ္ေလာက္အဆင့္ အထိ တိုးခ်ဲ႕မႈ ရွိခဲ့ပါသလဲ။ ဘယ္ေလာက္ အထိ ထိန္းသိမ္း ထား ႏိုင္ခဲ့ သလဲ။ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ကို ေျဖႏိုင္တဲ့ သူရွားပါလိမ့္မယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ခုႏွစ္ဆယ္ ဆိုတာ နည္းတဲ့ အခ်ိန္ မဟုတ္တာ မို႔ အခ်ိဳ႕ စနစ္ ေတြ ခုခ်ိန္ အထိ သံုးလို႔ ရေနဆဲ ဆိုရင္ေတာင္ လဲလွယ္၊ မြမ္းမံ ဘို႔ လိုအပ္ေန ေလာက္ပါၿပီ။ လူဦးေရ က လည္း ထပ္တိုး လာဘို႔ရွိပါတယ္။
မြမ္းမံတယ္ ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ လက္ရွိ အေျခအေန ကို ေျပလည္းရံု ေလာက္သာမက ေရရွည္ အတြက္၊ တိုးတက္လာမဲ့ လူဦးေရ၊ ေျပာင္းလဲလာႏိုင္တဲ့ စီးပြားေရး အေျခအေန နဲ႔ အေဆာက္အအံု အမ်ိဳးအစား၊ စတာ ေတြ ကို ပါျခံဳငံု သံုးသပ္ၿပီး အနာဂါတ္ အခ်ိန္ အတိုင္းအတာ တစ္ခု အတြက္ ပါျပင္ဆင္ထား ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ဒီ ႏွစ္ေပါင္း ခုႏွစ္ဆယ္ အတြင္း ႏိုင္ငံ တကာ မွာ နည္းစနစ္ ေတြ က လည္း အေတာ္ေလး တိုးတက္ေျပာင္းလဲ ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ နဲ႔ ရင္ေပါင္တန္း ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ က ကိုယ့္ေနရာ တစ္ခုထဲ ကြက္ၾကည့္ေန လို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ အျခားႏိုင္ငံ ၿမိဳ႔ျပ ေတြ ရဲ့ တိုးတက္မႈ ကို လည္း မ်က္ေျခမျပတ္ ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
အခု လက္ရွိျဖစ္ေနတာက
- ခရီးသြား ရတာ အဆင္မေျပၾကပါဘူး။ ကားေတြ ပိတ္က်ပ္ေနတယ္။ အခ်ိန္အရမ္းကုန္တယ္။ ဘတ္စ္ကားေတြ၊ လုိင္းကားေတြ က လည္း လူေတြ က်ပ္က်ပ္တည္းတည္း စီးေနရတုန္း၊ လမ္းသြားရတာ လည္း အဆင္မေျပၾကပါ။
- မိုးေရကို စနစ္တက် မစြန္႔ထုတ္ႏိုင္၊ ေသာက္ေရအျဖစ္လည္း ေရကန္ေတြ နဲ႔ မစုေဆာင္းႏိုင္ေသးပါ။ ေရအရင္းအျမစ္ စီမံခန္႔ခြဲ ႏိုင္မႈ အားနည္းေနပါေသးတယ္။
- ေရသန္႔ ေပးေဝေရး စနစ္မ်ား ကို ၾကည့္ရင္လည္း ႏိုင္ငံတကာ နဲ႔ WHO ကလက္ခံ ႏိုင္တဲ့ ေရသန္႔ အဆင့္ ေပးေဝႏိုင္မႈ အားနည္းပါတယ္။ tap water က မသန္႔ပါ၊ စည္ပင္ေရ မေပးႏိုင္တာ မို႔ သဘာဝဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာ ေပးမဲ့ အထပ္ျမင့္ နဲ႔ အဝီစိတြင္းေတြ တူးၿပီး ေျမေအာက္ေရ ကို မတန္တဆ ထုတ္ယူ သံုးစြဲေနရပါတယ္။ ေရကို ဆိုးဝါးစြာ ညစ္ညမ္းေစမဲ့ ေျမေအာက္ အုတ္ကန္ ေတြ နဲ႔ ေရေလွာင္ၿပီး သံုးစြဲ ေနၾကဆဲပါ။
- မိလႅာ ႏွင့္ ေရဆိုး သန္႔စင္ေရး ႏွင့္ စြန္႔ပစ္ေရး စနစ္မ်ား ဆိုရင္ လည္း ပိုက္လိုင္း၊ ( Sewer Pipes & Manhole Networks) ေတြ မႏိုင္ေတာ့ပါ။ အထပ္ျမင့္အပါအဝင္ အေဆာက္အဦ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မွာ Septic Tanks ေတြ သံုးျပီး ကမာၻေျမႀကီး ကို ပူေဇာ္ပသ ေနၾကရဆဲပါ။ Septic Tanks ေတြ က ထြက္လာတဲ့ ေရနဲ႔ ခ်ိဳးေရ၊ သံုးေရေတြ စြန္႔ထုတ္ဘို႔ အတြက္လည္း ကိုယ္ထူကိုယ္ထ ေျမာင္းေတြ တူးၾကရပါတယ္။ ေရႏုတ္ေျမာင္း မဟုတ္ပဲ၊ ျခင္ပြား၊ ေရပုတ္၊ ေရေသေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
- အမိႈက္သိမ္း စနစ္ ႏွင့္ စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ ေရး စနစ္မ်ား၊ သန္႔ရွင္းေရး စနစ္မ်ား ဆိုရင္ လည္း ေကာင္းေသာ ေျပာင္းလဲမႈ ေတြ နဲ႔ တိုးတက္မႈ ေတြ ေတြ႕လာရၿပီ ဆိုေပမဲ့ လက္ရွိအေျခအေန က ေတာ့ ရႈတ္ပြ ေနဆဲပါ။ လူေတြ ကလည္း အမိႈက္ေတြ မဆင္မျခင္ ပစ္ေနၾကတုန္းပါ။
- အဆိပ္အေတာက္ (သို႔) အႏၱာရာယ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အမိႈက္မ်ား စနစ္တက် သန္႔စင္ စြန္႔ပစ္ေရး စနစ္မ်ား မွာ လည္း စည္ပင္သာယာ ဘက္က က်ိဳးစားအားထုတ္မႈ ေတြ ေတြ႕လာရပါၿပီ။ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ဆက္ၿပီး မမွားၾကဘို႔ နဲ႔ ကိုယ့္အရႈတ္ ကိုယ္ရွင္းဘို႔ လည္း လိုပါမယ္။
- လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အား ထုတ္လုပ္ေရး ႏွင့္ ျဖန္႔ေဝေရး စနစ္မ်ား၊ အသစ္ေတြ လည္း လုပ္ေနၾကပါတယ္။ JICA နဲ႔ေပါင္း ၿပီး 500KVလိုင္းေတြ နဲ႔ Infrastructure ျမွင့္ဘို႔ လုပ္ေနတာ လည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ အျခားေရအားလွ်ပ္စစ္ အပါအဝင္ ထုတ္ေနတာ ေတြ ေတာ့ ေတြ႕လာရပါၿပီ။ အိမ္ေတြမွာ ရွိတဲ့ မီးအားျမွင့္ထိန္းစက္၊ ေတြ ေပ်ာက္သြားဘို႔ နဲ႔ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြ ေကာင္းေကာင္းသံုးရ ဘို႔ ေတာ့ ဘယ္ေလာက္ေစာင့္ရမယ္ မသိေသးပါ။
- ဆက္သြယ္ေရး တယ္လီဖုန္း၊ ေကဘယ္ (တီဗီ၊ အင္တာနက္) ႏွင့္ အေရးေပၚ အခ်က္ေပး ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး စနစ္မ်ား၊ ဒီေနရာ မွာ အေရးေပၚ (ေရႀကီး၊ မုန္တိုင္း) ေတြ အတြက္ တီဗီ၊ ေကဘယ္တီဗီ နဲ႔ ေရဒီယို မီဒီယာ အားလံုးမွာ ျဖတ္ၿပီး အေရးေပၚ (overwrite) ေၾကျငာ အခ်က္ေပးတဲ့ စနစ္မ်ိဳးေတြ လည္း မရွိေသးပါဘူး။
မိုးေရ စနစ္တက် စီမံခန္႔ခြဲတဲ့ စနစ္၊ မိလႅာစနစ္ နဲ႔ အမိႈက္သိမ္း စနစ္ မေကာင္းတဲ့ အခါ ျမိဳ႕ေတာ္ သန္႔ရွင္းေရး သာယာ လွပေရး ဆိုတာ ျဖစ္မလာ ႏိုင္ပါဘူး။ အနံ႔အသက္ ဆိုးရြားရံုမက၊ ျခင္၊ ယင္၊ ၾကြက္၊ ပိုးဟတ္ နဲ႔ အျခား ေရာဂါပိုး သယ္ေဆာင္မဲ့ အေကာင္ပေလာင္ ေတြ ကိုပါ တိုးပြား ေစမွာပါ။ မသန္႔ရွင္းတဲ့ အမိႈက္ပံု ေတြ ကို ျဖတ္စီးလာတဲ့ မိုးေရကို လည္း ေသာက္ေရကန္ေတြ ကို ပို႔လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။
ေနထိုင္တဲ့ လူဦးေရ တိုးပြား လာတာ နဲ႔ လက္ရွိစည္ပင္သာယာ စနစ္ေတြ မလံုေလာက္ ေတာ့တာ ကို YCDC မွာ ရွိတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ လည္း ေလးေလးနက္နက္ သိၾကပါလိမ့္မယ္။ သုေတသန စာတမ္းေတြ နဲ႔ Presentations အခ်ိဳ႕ ကို အင္တာနက္ မွာ ေတြ႕မိပါတယ္။ ကန္႔သတ္ခ်က္ ေတြ၊ ဘတ္ဂ်က္၊ နည္းပညာ၊ ကန္ထရိုက္တာ၊ အဆင့္တိုင္းမွာ အခက္အခဲ ေတြ ကို လည္း ၾကံဳေတြ႕ရမွာပါ။
ႏိုင္ငံတကာ က ပညာရွင္ေတြ ကလည္း ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ကို လာေရာက္ အၾကံေပး ေဆြးေႏြးမႈ ရွိေကာင္းရွိပါလိမ့္မယ္။ ဂ်ပန္ အစိုးအရ အကူအညီ နဲ႔ အၾကံေပး အဖြဲ႔ တစ္ခု ေရာက္တယ္ ဆိုတဲ့ သတင္းလည္း ၾကားမိပါတယ္။ ဂ်ပန္ အစိုးရ ေအဂ်င္စီ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ JICAကေတာ့ ႏိုင္ငံတြင္း မွာ အကူအညီ ပေရာဂ်က္ ေတြ လုပ္ေပးေနတယ္ လို႔ ေတာ့ သိရပါတယ္။။
ကားလမ္း နဲ႔ ခရီးသြား လုပ္ငန္းေတြ ကို ျပင္ဘို႔ အေၾကာင္းကို အခ်ိဳ႕က အာရံုစိုက္ၾကပါတယ္။ ဟုတ္ကဲ့ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ ေရးျပင္ဘို႔ လိုသလို အရမ္းအေျခခံ က်တဲ့၊ ေရ၊ မိလႅာ၊ မီး၊ အမိႈက္၊ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ငန္းေတြ ကုိလည္းၾကည့္ရပါမယ္။ ေဆးမီးတို ေတြ နဲ႔ ပဲ ကုေနရင္ ဂ်ာေအး သူ႔အေမရိုက္ ေနပါလိမ့္မယ္။ Master Planning နဲ႔ အင္ဂ်င္နီယာ၊ ျပည္သူလူထု အသိမ်ား လာဘို႔ လိုပါတယ္။ Public Works Major Reform လိုအပ္တာမို႔ ျပိဳင္တူ တြန္းဘို႔ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။
အဓိက ကေတာ့ Public Works ေတြ ကို Tranparency နဲ႔ ဌာန ဆိုင္ရာခ်င္း ယိုင္းပင္း၊လက္တြဲ လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္ဘို႔ပါ။ စည္ပင္သာယာ နဲ႔ ဆုိင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ အားလံုး ကို Master Plan နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ Coordination လုပ္ၿပီးမွ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ပါမယ္။
ဆက္ရန္-https://www.dropbox.com/s/uzm8avzq96yjyc2/I001_R4%20Infrastructure%2C%20Municipal%20Svs%20and%20Bldg%20Mech%20Sys.pdf?dl=0
Credit - ChawLwin
0 comments:
Post a Comment